Samarqand davlat tibbiyot instituti

13.1.6. O‘tkir volemik yuklama. 
Qon quygandan so‘ng birdan arterial bosimning ko‘tarilishi, 
xansirash, kuchli bosh og‘rig‘i, yo‘tal, sianoz, ortopnoe, nafas olish 
qiyinlashishi yoki o‘pka shishi kabi belgilarning yuz berishi, aylanib 
yurgan qon hajmining birdan ortib ketganini ko‘rsatadi. Buning sababi 

---

O’quv qo’llanma 
188 
qon tarkibiy qismlari yoki albuminga o‘xshash kalloid moddalar 
qo‘yishdir. Aylanib yurgan qon hajmining birdan ortishini surunkali 
anemiya, yurak va o‘pka kasalligi bor bemorlar ko‘tara olmasligi 
mumkin. Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarga xatto kichik hajmdagi qon 
kamponentini ham tez yuborilsa qon – tomirlarida yuklama hisobiga 
ko‘tara olmaydi. Transfuziyani to‘xtatib, bemorni o‘tqazish va siydik 
haydovchilar belgilash uni ahvolini yaxshilaydi. Agar gipervolemiya 
belgilari o‘tib ketmasa u xolda bu plazmaferezga ko‘rsatma hisoblanadi. 
Bemorlarning gipervolimik yuklamaga moyilligi aniqlangan xollarda 
transfuziyani juda sekin, 1 ml /kg /soat tezlikda amalga oshirgan ma’qul. 
Agar katta hajmda quyishga to‘g‘ri kelsa, u xolda avval diuretik qilish 
zarur. 
13.1.7. Qon 
tarkibiy 
qismlarini 
quyishda 
transmissiv 
infeksiyalarning o‘tish yo‘llari
. 
Qon tarkibiy qismlarini quyganda eng ko‘p yuquvchi infeksiya bu 
gepatitdir. Virusli “A” gepatitning yuqish ehtimoli juda kam, virusemiya 
davri juda qisqa. Gepatit “B” va “C” ning yuqish extimoli yuqori, lekin 
donorlarni HBsAg tashuvchanlikka, ALT miqdorini aniqlash va anti-HBs 
antitanachalarga tekshirish imkoni mavjudligi tufayli yuqish extimolligini 
kamaytirib turadi. Bundan tashqari donorlar bilan anketa savol – javoblari 
ham xavfsizlik darajasini oshirmoqda. Virus inaktivatsiyasidan o‘tmagan 
har bitta qon hujayrasi virus tashuvchi sifatida namoyon bo‘lish xavfi 
mavjud. Virus tashuvchilikni aniqlashga qaratilgan ishonchli testlarning 
yo‘qligi donorlarni doimiy ravishda yuqorida aytib o‘tilgan yo‘llar bilan 
tekshirib turishni talab qiladi .Bundan tashqari plazma karantizatsiya usuli 
ham kiritilgan. Sitomegalovirus infeksiya ko‘proq immunosupressiya 
o‘tkazilgan 
bemorlarda 
–asosan 
suyak 
ko‘migi 
ko‘chirib 
o‘tkazilganlarda, sitostatik terapiya olganlarda ko‘proq uchramoqda. 
Ma’lumki, hozirgi vaqtda sitomegalovirusni tashib yuruvchisini aniq 
ishonchli 
tekshiruv 
testlari 
yo‘q. 
Umumiy 
populyasiyada 
tashuvchilarning ulushi 6-12% ni tashkil qiladi. Virusni transfuziya yo‘li 
bilan o‘tishi OIV da taxminan 2% holatni tashkil qiladi. Skrining 
jarayonida virus antitanachalarini aniqlash hisobiga bu infeksiyaning 
o‘tishi sezilarli darajada kamayadi. Bir vaqtning o‘zida spetsifik 
antitanachalar zararlanishidan keyin (6-12 xafta) hosil bo‘ladi. 
Amaliyotda OIV infeksiyasi o‘tgandan keyin hech narsa qilib bo‘lmaydi. 
Shuning uchun virusli infeksiyani transfuziya yo‘li bilan o‘tishi oldini 
olish uchun quyidagi qoidalarga amal qilish kerak. 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
189 
- Qon va uning tarkibiy qismlarini faqat hayotiy ko‘rsatma asosida 
quyish. 
- Donorlarni umumiy laborator skriningi asosida saralash. 
- Anketalar to‘ldirish virus yuqish xavfini kamaytiradi. 
-Avtodonorlikning 
keng 
qo’llanilishi 
plazmalarning 
karantizatsiyasi, reinfuziyadan foydalanish ham yaxshi natija beradi.