Samarqand davlat tibbiyot instituti

1. Plazmaferezni imkoniyatlari va ta’sir mexanizmlari 
Plazmaferez yordamida:
Qondagi mikroblar va toksinlarni; 
Antitanachalar massasini; Yallig‘lanish mediatorlarini; Krioglobulinlar, 
paraproteinlar va boshqa dag‘al dispersli proteinlarni; Limfotsitlarga 
qarshi antitanachalarni; Parchalangan va buzilgan hujayralarni; Aylanib 
yurgan fermentlar, garmonlar, peptidlar va kininlarni; Boshqa zaharli va 
biologik aktiv mahsulotlarni ajratib olish imkonini beradi
.
Plazmaferezni davolovchi ta’siri yallig‘lanish, intoksikatsiyaga qarshi, 
organizm immun holatini oshirish, shuningdek, dori-darmonlarga qarshi 
to‘qimalar sezuvchanligini oshirishdan iborat. Bemorga dori-darmonlar 
va infuzion davo ta’sir qilmagan hollarda davo kursiga plazmaferez 
muolajasi qo‘shiladi va faqat davolovchi shifokor tavsiyasiga ko‘ra 
o‘tkaziladi (bemor talabi hisobga olinmasligi kerak). Klinik holatga qarab 
bir muolaja vaqtida ajratib olinadigan plazma miqdori har xil bo‘lishi 
mumkin. 
A. Postnikov (1993) hajm bo‘yicha 4 kategoriyali plazmaferezni 
ajratgan: 1. Kichik hajmli (999 ml.gacha plazmani ajratib olish yoki 30 
foiz aylanib yurgan plazmaning hajmi (AYUPX); 
2. O‘rta hajmli (1000 ml.dan 1999 ml.gacha yoki 31-60 foiz 
AYUPX); 
3. Katta hajmli (2000 ml.dan 2999 ml.gacha yoki 61-99 foiz 
AYUPX); 
4. O‘ta yuqori hajmli (3000 ml va undan yuqori yoki AYUPX 100 
foiz va undan yuqori). 

---

O’quv qo’llanma 
132 
Plazmaferezning ta’siri ajratib olinayotgan hajmga bog‘liqligi 
shundan iboratki, qancha ko‘p miqdorda plazma ajratib olinsa, qon 
tomirida va butun organizmda shuncha kam patogen substrat 
konsentratsiyasi qoladi. Ilmiy adabiyotlarda plazmaferez muolajasi 200 
dan ortiq kasalliklarda qo‘llanilishi aytib o‘tilgan. Lekin oxirgi yillarda 
plazmaferezga ko‘rsatmalar bir qancha qisqartirildi. Chunki plazmaferez 
mablag‘talab muolaja bo‘lib, ba’zi bir kasalliklarda klinik asossiz 
qo‘llanish hollari ko‘paygan, kasallik dinamikasiga ta’siri bo‘lmagan. 
Ko‘p yillik tajribalar natijasida plazmaferezni qo‘llash klinik va iqtisodiy 
samara beradigan kasalliklar turini ajratib berdi.