Samarqand davlat tibbiyot instituti

MUTАNT — mutatsiya natijasida organizmning irsiy oʼzgargan formasi.

• Mutant tabiiy yoki mutagenlar taʼsirida paydo boʼlishi mumkin. Аksariyat Mutant boshlangʼich organizmlar (yovvoyi formalar)dan turli xil strukturaviy tuzilishi, funktsiyasining buzilishi va koʼp hollarda hayotchanligi pasayishi bilan farq qiladi. Аyrim hollarda odatdagi muhit sharoitida ham (shu jumladan, sunʼiy tanlash jarayonida) qimmatli xoʼjalik belgilari boʼyicha selektiv ustunlikka ega boʼlgan Mutantlar paydo boʼladi. Bunday Mutant oʼsimliklarning boshqa navlari, xayvonlarning yangi zotlari va mikroorganizmlarning yangi shtammlarini yaratishda keng qoʼllanadi. Genetikada Mutantdan mutatsi-on jarayon konuniyatlari, genetik apparatning ishlashi yoki har xil moddalar biosintezi yoʼllarini oʼrganishda foydalaniladi. Mutantlar tabiiy tanlanish uchun boshlangʼich material berishi tufayli organizmlar evolyutsiyasida muhim ahamiyatga ega.

Genetika

• Genetika (yunoncha. Geneticos - kelib chiqishi bilan bogʼliq) - bu organizmlarning irsiyat va oʼzgaruvchanligi haqidagi fan. Genetika fan sifatida kelib chiqishi Brno shahridagi Avgustin monastirining monaxi chex tabiatshunosi Gregor Mendel (1822-1894) nomi bilan bogʼliq. Bu 1866 yilda, G. Mendel oʼzining oʼsimlik gibridlari boʼyicha tajribalari natijalarini birinchi marta yeʼlon qilgan paytga toʼgʼri keladi. Biroq, G. Mendelning ishi XX asrning boshlariga qadar, H. de Fries, Ye. Chermak va K. Korrens bir-birlaridan mustaqil ravishda, oʼz tajribalari bilan uning xulosalarining asosliligini tasdiqlaganlariga qadar tushunilmagan.

G. Mendelning asosiy ilmiy yutug'i irsiyatning diskret ekanligi isbotidir. Bu shuni anglatadiki, irsiy modda ajralmas birliklardan - Mendel "omillar" deb atagan irsiyat atomlaridan iborat. Keyinchalik Mendeliyaning "omillari" gen deb nomlandi.

• G. Mendelning asosiy ilmiy yutug'i irsiyatning diskret ekanligi isbotidir. Bu shuni anglatadiki, irsiy modda ajralmas birliklardan - Mendel "omillar" deb atagan irsiyat atomlaridan iborat. Keyinchalik Mendeliyaning "omillari" gen deb nomlandi.
• Gen (yunoncha genos - kelib chiqishi, kelib chiqishi) - bu irsiy ma'lumotni saqlash, uzatish va sotish birligidir.Hozirgi kunda inson genomida 30 dan 100 minggacha bo'lgan genlar juda katta farq qiladi - bir necha yuz, bir necha ming juft nukleotidgacha. "Gen" atamasi ma'lum bir funktsiyani bajaradigan DNK yoki RNK segmentini anglatadi.