Samarqand davlat chet tillar instituti I. Tuxtasinov, N. Isakulova, B. Kulmatov bolalar pedagogikasi

O'qituvchining kasbiy shakllanish jarayoni
O'qituvchining kasbiy shakllanishi ta’lim olish jarayonidan boshlanadi. TMsining o'quv reja va fanlar bo'yicha dasturlarida bo'lajak o'qitiivchilarga shu kasbning sir-u asrorlarini o'rgatish, nazariy bilimlar berish va ko'nikmalar hosil qilish nazarda tutiladi. Ta’lim jarayonida fanlar bo'yicha amalga oshiriladigan seminar, amaliy va laboratoriya mashg'ulotlari nazariy bilimlarni mustahkamlashgagina emas, balki ulami amaliy ish jarayonida qo'llashga ham
inikon beradi. Bunday mashg'ulotlar tanlangan kasb to'g'ri ekaniga
ishonch hissini uyg'otadi. Ko'pgina talabalar 1 kursdan boshlab pedagogika va psixologiya fani bo'yicha ilmiy-tadqiqot ishlariga jalb etiladi. Ilmiy jamiyat a’zolari
bo'lishadi, shu jamiyat orqali seminar va konferensiyalarda ma’ruzalar bilan qatnasliadilar, shuningdek, kasbiy yo'nalishga ega bo'lgan jamoa ishlarida ishtirok etadilar [13; 30-b.].
Talabalar bilan olib boriladigan bunday tadbirlaming muhim ahamiyati
shundan iboratki, bu tadbirlar topshirilgan ishga jiddiy yondashish
hissini tarbiyalaydi. Bo‘lajak o'qituvchining kasbiy shakllanib borishida 1 kursdan
boshlab o‘tkaziladigan uzluksiz pedagogik amaliyot alohida ahamiyatga ega. Bu amaliyot 1, 2-kurslarda amalga oshiriladi. Uning asosiy maqsadi o'qishning birinchi yilidan boshlaboq, talabalami maktabga o'rgatish, o'qituvchilik kasbidan xabardor qilib borishdir, qolaversa, uzluksiz amaliyot kasb tanlashga yo'llash vazifasini ham o‘taydi. Bunday amaliyotlar birinchi kursning o‘zidayoq: tanlagan kasbim to‘g‘rimi? Shu kasbni egallashga menda imkoniyat va xohish bor edimi, degan savollarga javob qaytarish imkoniyatini beradi. Bunday amaliyot davomida talabalar maktab va sinf jihozi, sinf o'qituvchisining ish tartibi, plan-konspekti, o'quvchilar tarkibi, ulaming uy sharoitlari, darslik va o‘quv qurollari bilan ta’minlanganligi kabilar bilan tanishadilar. 0‘qituvchining darslarini kuzatadilar, sinfdan va
maktabdan tashqari tarbiyaviy tadbirlarda o'qituvchiga yordam beradilar, maktabda kuni uzaytirilgan guruhlari boMsa, shu guruh tarbiyachilari ishi bilan tanishib boradilar. Ota-onalar majlislarini tayyorlashda va o‘tkazishda o'qituvchiga yordam berishadi.
Xulosa qilib aytganda, uzluksiz pedagogik amaliyot talabalami o'quv-pedagogik amaliyotga tayyorlab boradi. O’qituvchining kasbiy shakllanishi jarayonida maktab rahbariyati va jamoatchiligi kata rol o'ynaydi. Yosh o'qituvchilarga tajribali o'qituvichilarni biriktirib qoyish, ularning darslarini kuzatish, metod birlashma ishlariga jalb etish maktab rahbariyatining vazifasidir. Maktabda o'qituvchining o’z ustida ishlashiga, ilmiy-nazariy va metodik bilimlarini tinmay oshirib borishlga katta ahamiyat boriladi. O'qituvchi asta-sekin o’z kasbini o’zlashtirib borish bilan birga, ota-onalar o'rtasida pedagogik bilimlarni targ’ib etadi.
O’qituvchilik kasbiga kirish va pedagogik mahoratni egallash jarayoni uni maktab o’qituvchilari jamoasiga kiritib, unda o‘rnini topib keta olishiga bog’liq. Jamoaning yordamidan yuz o'girmaslik, qiyinchiliklarga duch kelganda ruhan tushmay, o‘z xato‘larini ko‘ra bilishi va uni uo'qotish uchun harakat qilish uning o'qituvchi bo'lib shakllantirishidan darak beradi. Shu bilan birga, o’z-o‘zini tarbiyalab borishga, o‘z ustida tinmay ishlashga harakat qilish kasbiy fazilatlaming ajralmas qismi hisoblanadi [13; 33-b.].