Samarqand davlat arxitektura qurilish instituti

Jismoniy mashg„ulotlarning sog„lomlashtiriruvchi yo„nalishi. 
Agar sport tibbiyoti o„z taraqqiyotining birinchi o„n yilliklarida tibbiy nazoratda 
o„z e‟tiborini sportchilarning harakat organlarining shikastlanishiga qaratgan bo„lsa, 
hozirgi kunda yangi, valeologik yo„nalish paydo bo„lmoqda. Ushbu yo„nalish hayotda 
sodir bo„layotgan o„zgarishlarning natijasida qator kasalliklarning kelib chiqishi va 
o„sishi asosida tug„ilmoqda. Hozirgi kunda eng yomon kasalliklar sifatida yurak-qon 
kasalliklari, onkologik va oshqozon-ichak kasalliklari tilga olinmoqda. YUrak-qon 
kasalliklari asosida ateroskleroz va uning rivojlanishiga sabab bo„luvchi patologik 
holatlar yotadi. Bular semizlik, qand kasalligi, arterial gipertoniya, harakatning 
cheklanganligi, ruhiy stresslar va ovqatlanishning buzilishi va boshqalar. 

---

18 
O„tkazgan tadqiqotlari natijasiga ko„ra aerobik mashqlar arterial bosimning 
pasayishiga yordam berar ekan. Bu esa yurak-qon tizimi ishining normallashuviga va 
ortiqcha vaznning kamayishiga olib keladi. Masalan, muntazam kaloriyali ovqatlanish 
sharoitida 20 daqiqa tez yurish, 15 daqiqa velosiped haydash va 10 daqiqa yugurishni 
o„z ichiga olgan jismoniy yuklama har yili 5 
kg
vazndan qat‟iy xalos bo„lish imkonini 
beradi. 
Sog„lomlashtiruvchi jismoniy mashqlar turli kasalliklarning oldini olishning
samarali vosita hisoblanadi. Sog„lomlashtiruvchi jismoniy mashqlar bilan muntazam 
shug„ullanish yaxshi kayfiyat, yuqori ishchanlik, axloqiy vazminlik asosidir.
Jismoniy mashqlar bilan muntazam shug„ullanish valeologiyaning asosi bo„lgan 
salomatlikka, talaba organizmining harakat va funksional imkoniyatlariga ijobiy ta‟sir 
ko„rsatadi. 
Sog„lomlashtiruvchi jismoniy mashqlar organizmning tashqi muhitning salbiy 
ta‟sirlariga qarshiligini oshiradi va shu sababli salomatlikni mustahkamlash va 
kasalliklarning oldini olishda samarali vosita hisoblanadi. 
Valeologik tarbiya qilish mazmuni yoshlarni har tomonlama komil inson qilib 
tarbiyalashga yordam beruvchi, o„zaro bog„liq aniq vazifalarni bajarishga 
yo„naltirilgan bo„lishi lozim. Bular: 
-
talabalar salomatligini mustahkamlash, jismoniy rivojlantirish, chiniqtirish, ish 
qobiliyatini oshirish; 
-
muntazam 
jismoniy 
mashg„ulotlarga 
ehtiyojni, 
jismoniy 
etuklikka, 
yaratuvchanlik va mustaqil davlatimizni himoya qilishga intilishni tarbiyalash; 
-
mustaqil davlat quruvchilarining yuqori axloqiy sifat-larini tarbiyalash, o„z 
salomatligi haqida qayg„urish nafaqat shaxsiy balki jamiyat oldidagi burch ekanligi 
haqidagi tushunchani shakllantirish; 
-
sog„lom hayot tarzi ko„nikmalarini hosil qilish; 
-
sog„lomlashtirishning, kasalliklarni oldini olishning turli shakl, usul va 
vositalaridan foydalanishni o„rgatish; 
-
bo„sh vaqtdan unumli foydalanish, o„z-o„zini baholash, o„z-o„zini nazorat qilish, 
kundalik harakat rejimini tashkil etish ko„nikmalarini shakllantirishga o„rgatish; 
-
harakat xususiyatlarini rivojlantirish.