Самарканд Давлат Архитектура-курилиш институти

Кристаллография- моддаларнинг кристалл ҳолати ва кристалл панжарасининг тўзилишини ўрганувчи фан. Кристаллография табиий минералларнинг ва ҳар хил сунъий йул билан олинган махсулотларни ўрганади. Моддаларнинг кристаллик ҳолатини ўрганиш қўрилиш материаллари технологиясини билиш учун зарур.
Геофизика- ер қобиғидаги тоғ жинсларининг физик хусусиятларини урганадиган фан. Ҳозирги пайтда ҳар хил геологик масалаларни хал қилишда геофизик усуллар кенг қўлланилмокда, чунки улар арзон ва қулай геологик қидирув усулларидан биридир.
Петрография –Ер қатламини ташкил қилувчи тоғ жинслари ҳақидаги фан. У тоғ жинсларининг ҳосил бўлиши, минералогик таркиби, тўзилиши ва ётиш ҳолатларини урганади.
Тектоника- тоғ жинсларининг ётиш ҳарактерини, яъни жинсларнинг горизонтал ёки бирор томонга куприк ёки камрок нишаб билан ётишини, ўзилмали, дислокация, шаклларини урганади.
Геоморфология- ер сатхи шаклларини, уларнинг ҳосил бўлиш йулларини, ҳосил бўлиш даврини урганадиган фан.
Гидрогеология- ер ости сувлари тугрисидаги фан, у ер ости сувларининг ҳосил бўлишини ва уларнинг ҳаракат қонунларини, йиғилишини, таркибини ва уларни қидириш усулларини урганади. Ер ости сувлари халк хужалиги учун ҳам фойда, ҳам зиён келтириши мумкин.
Ҳозирги пайтда гидрогеология фанининг янги тармоги-гидросейсмика тараккий этмокда.


1.2. Муҳандислик геологияси фанининг асосий мақсад ва вазифалари.
Тоғ жинсларининг муҳандислик геологик (қурилиш) хоссаларини ўрганади, яъни қурилиш районини табиий геологик нуқтаи назардан баҳолайди; агар тоғ жинсларининг муҳандислик геологик (қурилиш) хоссалари яхши бўлмаса, у ҳолда уларнинг қурилиш хоссаларини яхшилаш максадида махсус чораларни белгилаб беради.
Муҳандислик геологияси фанининг ривожланишида қуйидаги олимларнинг Ф.Н. Саваренский, В.А. Приклонский, И.В.Попов, Е.М.Сергеев, Н.Н.Маслов, А.К. Дарионов ва бошқаларнинг хизматлари катта. Бу олимлар тоғ жинсларининг ҳосил бўлиш шарт-шароитларини, физик-механик хоссаларини ўргандилар, уларнинг лёсс ҳамда лёссимон тоғ жинсларининг ҳосил бўлиши тўғрисидаги илмий назариялари жуда ката тахсинга лойиқдир.
О. Баратов ва бошқаларнинг фикрича, фан-техника юксак тараккий этаётган ҳозирги даврда атроф мухитни муҳофаза қилиш ва табиий ресурслардан окилона фойдаланиш масаласи жуда муҳим муаммо бўлиб қолди.
Табиатни муҳофаза қилиш ҳозирги замондаги энг муҳим муаммолардан бири-инсон билан табиат ўртасидаги ва табиат билан инсон уртасидаги, жамият билан теварак-атрофдаги мухит уртасидаги муаммонинг таркибий қисмидир.
Муаммонинг моҳияти шундаки, табиат энг аввало инсон учун қуриқланиши керак. Инсонлар табиатга ўз мехнатлари билан таъсир кўрсатадилар.
Мехнат инсон билан табиат ўртасидаги муносабатларнинг негизини ташкил этадиган жараёндир. Мехнат туфайли инсоният жамияти пайдо бўлди, унинг таркиб топиш ва тараккиёт қонунлари вужудга келди.
Фан-техника революцияси ва техника тараққиёти шароитида табиатни муҳофаза қилиш вазифаларини муваффакиятли ҳал қилиш учун бу муҳим ишни мустаҳкам илмий асосда қуриш лозим. Эндиликда комплекс фан-«Табиатни муҳофаза қилиш» фани таркиб топаётир.
«Табиатни муҳофаза қилиш» фани табиий ресурсларининг туртламчи давр ўзгариши конуниятларини, уларнинг мураккаб ўзаро алоқаларини урганади, бу ўзгаришнинг инсон учун аҳамиятини аниқлайди, табиий бойликлардан туғри фойдаланишни асослаб беради.