Самарканд Давлат Архитектура-курилиш институти

1. КИРИШ.
ЕР ҲАҚИДА УМУМИЙ МАЪЛУМОТЛАР.

Режа:
1.1. Геология фани, унинг мазмуни, асосий соҳалари ва ривожланиш босқичлари;

1.2. Муҳандислик геологияси фанининг асосий мақсади ва вазифалари;
1.3. Ер шарининг шакли ва тузилиши;
1.4. Ернинг иссиқлик режими.


1.1. Геология фани, унинг мазмуни, асосий соҳалари ва ривожланиш босқичлари.
Геология юнонча сўз бўлиб, ўзбек тилида гео-ер, логос-дан маъноларини беради, яъни у планетамизнинг қаттиқ қатламлари ҳақидаги фандир. Ер учта қатламдан: атмосфера, гидросфера ва литосфера (қаттиқ қатлам) дан иборат. Литосфера геологиянинг текшириш ва ўрганиш объекти ҳисобланади. Геолог литосферанинг тўзилишини, уни ташкил қилувчи тоғ жинсларининг таркибини ва литосфера қатламида ва ер юзасида содир бўладиган жараёнларни текширади. У ҳар хил қатламларнинг турли белгиларига қараб, шунингдек, ҳайвон ҳамда усимликларнинг ер қатламида тошга айланган қолдиқларини ўрганиб, ернинг ва шу билан бирга органик дунёнинг тарихини тиклайди. Геология ҳам амалий, ҳам назарий жихатдан муҳим аҳамиятга эга бўлган фандир.
Геологиядан олган билимларимиз бизга турмушда керакли минерал хом ашёлар: металл, ёқилғи, химия саноати материаллари, минерал уғитлар, бинокорлик материаллари ва бошқа шу каби моддаларни ер қобиғидан (ичидан) кидириб топишга ёрдам беради.
Бизнинг Республикамизда ҳам геологлар томонидан турли қазилма бойликлари, жумладан газ, нефть ва шунга ўхшаш қазилма бойликлар топилган.
Геология ўз вазифаларни қуйидаги бўлимлари орқали хал қилади.
Умумий геология- Ернинг ички ва ташки қисмида содир бўлган ва булаётган геологик жараёнларнинг ривожланиш ва суниш қонуниятларини, бундан келиб чиқадиган оқибатларни ўрганади.
Тарихий геология- ернинг ўзоқ тарихий утмишини, унда бўлиб ўтган ўзгаришларни ва ер қобиғини ташкил қилиб турган тоғ жинсларини урганади. Бу фан ўзига стратиграфия ва палегеография илмини бирлаштиради.
Палеонтология- ернинг тарихий тараккиёти даврида яшаган ва тоғ қатламлари орасида колиб кетиб тошга айланган усимлик (флора) ва хайвонат (фауна) қолдиқларини урганадиган фан.
Минералогия- ер қобиғини урганувчи геология фанлари каторга киради, у минераллар тугрисидаги илм бўлиб, минералларнинг таркиби, физик хоссалари ва бу минералларнинг ҳосил бўлиш жараёнларини, сунъий минералларнинг ва купчилик қурилиш материалларининг минералогик таркибини урганди.