Samaraqand davlat universiteti

8-ma`ruza: MTT va oilada ertalabki gimnastika mashg`ulotlarini o`tkazish metodikasi
Reja
1-Jismoniy tarbiya daqiqalari.
2-Harakatni idrok etish usullari
3-Qattiq tartibga solingan mashqlar usullari
Ertalabki gimnastika mashqlari qisqa 8-10 daqiqa davom etsada, ammo salomatlik uchun juda ijobiy ta`sir ko`rsatadi. Ertalab gimnastika mashqlari asab tizimining qo`zg`aluvchanligi va funksional harakatchanligini oshiradi. Bundan tashqari, ertalabki gimnastika mashqlari har kuni bolalarning kunlik harakatlanish hajmining 5 foizini qoplaydi. Ertalabki gimnastika mashqlar - bu qo`llar, oyoqlar, gavda qismlari uchun mashqlar to`plamidir. Kompleks 5 - 6 mashqlaridan iborat bo`lib, ularning har biri 6 - 8 marta takrorlanadi.
Komplekslar qo`llarning harakatlarini yuqoriga, yon tomonga, oldinga, shuningdek qo`llarning turli joylarida qo`llar va barmoqlar harakati (yuqoriga, tomonlarga, oldinga) o`z ichiga oladi; oldinga to`g`ri oyoqlarning navbat bilan ko`tarilishi; oyoqlarni ko`tarish; o`tirishlar va to`lqinsimon harakatlar; tananing oldinga, o`ngga va chapga burilishlari; gavdani o`nga va chapga aylantirish; qo`llar, oyoqlar, tana, bosh harakatlarining oddiy kombinatsiyasi.
Gimnastika yugurish, raqs qadamlari, joyida yugurish, yurish va mashq qilish, shuningdek nafas olish mashqlari bilan yakunlanadi.
Odatda, ertalabki gimnastika majmuasi buyumlarsiz amalga oshiriladi, mashqlar majmuasi har ikki haftada bir marta o`zgartirilishi kerak. Shu bilan birga, barcha mashqlarni bir vaqtning o`zida o`zgartirishga hojat yo`q, kompleksning yangiligini yaratish ikki yoki ikki uchta mashqning dastlabki xolatlarini almashtirish mumkin.
Ertalabki gimnastika oddiy kiyimlarda amalga oshiriladi va bu mashqlarni tanlashda ba`zi jihatlar e`tiborga olinishi kerak. Musiqa, ashulla ertalabki gimnastikaning muhim qismidir. Bu harakatlarning ta`sirini oshiradi, bolalarning hissiy kayfiyatiga ijobiy ta`sir ko`rsatadi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarga erta tongda gimnastika o`yin xarakteriga ega bo`lishi kerak.
Kichik maktabgacha yoshdagi bolalarda, ertalabki mashqlar o`yinlar tarzida olib boriladi. Bu turli xil harakatchanlik darajasidagi ikki yoki uchta o`yinni («Samolyotlar», «Ro`molchani top», «Baliq tutqichi» «O`rdakcha») yoki obrazli-syujetli taqlid qiluvchi besh yoki oltita umumrivojlantiruvchi mashqlarini o`z ichiga olishi mumkin («Qushlar donga kelishdi», «Mushuk uyg`ondi») va boshqalar). Shuningdek, taqlid harakatlaridan iborat butun syujetni yaratish mumkin. Maktabgacha yoshdagi katta guruh bolalarida ertalab gimnastika majmuasi eng oddiy tiklovchi mashqlardan foydalanish mumkin.
Tayyorgarlik guruhi uchun ertalabki gimnastika majmuasi
1. «Chopag`on sportchilar». Qo`llar tirsakdan bukilib, tirsaklarga to`g`ri burchak ostida egilib, yelkalari erkin pastga, qo`llarning oldinga va orqaga harakatlanishi.
2. «Bilimdonlar». D.x - oyoq barmoqlarida turib, qo`llarini ko`taring, cho`zing. Joyida yurish, barmoq uchidan ko`zingizni olib tashlamasdan, yuqoriroq va balandroq torting
3. «Shamol tegirmoni». D.x. - oyoqlari yelka kengligida, o`ng qo`l yuqorida, chap qo`l pastda. Qo`llarni oldinga va orqaga aylana shaklida harakatlantirish.
4. «Quyon kabi sakrash». D.x. - oyoqlari bir-biriga yaqin, juft xolda, qo`llar ko`krak qafasi oldida kaftlarni birlashtirib, sakrash.
5. «Shamol esmoqda». D.x. Oyoqlar yelka kengligida, qo`llar yonda 1- chapga buriling, qo`llar chapda, 2 - o`nga qo`llar o`ngda «shamol kabi tebranamiz»
6. «Prujina» D.x Tik turgan xolda, qo`llar belda, 1 - Oyoqlarni bukib o`tiramiz. 2 - D.x. Oyoqlarni bukib turamiz va takrorlaymiz.
7. Joyida yurish.
8. Diqqat uchun mashqlar mutaxassisning barcha ta`qiqlangan buyruqlarini bajaradi, masalan: «sakrash», mutaxassis yuring ishorasini aytsa bolalar qaorda saf tortib, aytilgan mashqlarning aksini bajaradi.
Jismoniy tarbiya daqiqalari. Mashg`ulotlar paytida ko`rish va eshitish organlari, tananing mushaklari, qo`lning mushaklari ayniqsa statik kuchlanish holatida umurtqa pog`onasi sezilarli yuklamaga duch keladi; Charchoqning dastlabki bosqichida markaziy asab tizimini qo`zg`atish jarayoni bilan ajralib turadigan bolalarning xatti-harakati keskin o`zgaradi: ular mashg`ulotdan chalg`iydi, mutaxassisni diqqatsizlik bilan tinglashadi, gapirishadi va hokazo. Bolalarning o`z - o`zidan boshqa harakatlarni beixtiyor bajarishi bu - tananing himoya reaktsiyasidir. Ko`pgina bolalarning bunday xatti - harakatlari, belgilari tarbiyachiga mashg`ulotdan charchaganliklari haqidagi aniq signaldir.
Mashg`ulotning o`rtasida jismoniy mashqlar tananing fiziologik tizimlarida sezilarli salbiy o`zgarishlarni olib tashlash va bolalarning ish faoliyatini yaxshilash imkonini beradi. Jismoniy tarbiya daqiqalarining davomiyligi odatda 1 - 3 daqiqa. Har bir jismoniy tarbiya daqiqa mashg`uloti 4 - 6 marta takrorlangan uchta to`rtta mashq majmuasini o`z ichiga oladi. Qisqa vaqt ichida mashqlarni to`g`ri tanlash bilan umumiy yoki mahalliy charchoqni bartaraf etish, bolalarning ijobiy xolatini sezilarli darajada yaxshilash mumkin. Jismoniy tarbiya daqiqalarida, yelka - kamar va tos - son tizimining katta mushaklari kuchlanishini va reaksiyani talab qiladigan mashqlar bilan bir qatorda, qo`l va barmoqlarning mushaklarining mashqlarini kiritish kerak. Jismoniy tarbiya daqiqalarida tayanch harakat, yelka-kamar, qo`l, ko`krak qafasi, bel, tos-son suyaklari, tizza bo`g`im suyaklari uchun berilgan mashqlar bolalarning harakat faolligini oshirib, ishlash qobilyatini yaxshilaydi. Jismoniy tarbiya mashg`ulotida ko`z mashqlarini kiritish tavsiya etiladi.