Amaliy mashg’ulot ishlanmasi. Mavzu : yakka, gurah va jamoa taktik harakatlariga o'rgatish uslubiyati reja

70-71-72-73-74-75 AMALIY MASHG’ULOT ISHLANMASI.

MAVZU : YAKKA, GURAH VA JAMOA TAKTIK HARAKATLARIGA O'RGATISH USLUBIYATI

Reja:

1. INDIVIDUAL TAKTIKA

2.GURUXLI TAKTIKA

3. JAMOAVIY TAKTIKA

Dars qismi	Mashqlar majmui	Takrorla nishi	Uslubiy tavsiyalar
Tayyorlanish qismi 15′	Saflanish, yo’qlama, davomat	3′	Talabalarning maxsus kiyimini tekshirish
	Mashqqa tayyorgarlik	10′	Asta va o’qituvchining komandasi bo’yicha bajariladi
	DH: oyoqlar yelka kengligida boshni egish: 1-oldinga egilish, 2-DH	3-4	Asta va kengroq amplitudada bajariladi
	DH (dastlabki holat): oyoqlar yelka kengligida: yelkalarni oldinga 4, orqaga 4 harakatlantirish	3-4	Barmoqlar yelkadan uzilmasdan bajariladi
	DH: oyoqlar yelka kengligida: tirsaklarni ichkari va tashqariga harakatlantirish	10	Burilish vaqtida oyoqlar DHdan chiqmaydi
	DH: oyoqlar yelka kengligida: tosni aylanma harakatlantirish o’nga 4 chapga 4	3-4	Tana harakatlanmaydi
	AT: 1-qo’llar o’ng tizzaga 2-AT 3- qo’llar o’ng tizzaga tayanadi 4- AT	3-4	Qo’llarni tizzani tepasiga tayanib bosmasdan bajarish lozim
	AT (asosiy turish holati) qo’llarni birin ketin orqaga harakatlantirish	10 marta	Asta va o’qituvchining komandasi bo’yicha bajariladi
	MJM		Harakatlarni va nafas olib chiqarishni nazorat bilan bajarish lozim
Asosiyqism 50′
	Saflanish mashqini o’tkazish	5′	Qo’l harakatlariga etibor kuchli bo’lishi lozim
	- harakat qilishga undash	5′	Nafas olishga ahamiyat berish kerak
	- Turgan joyda yugurtirish	10 marta	Qo’l harakatlariga etibor kuchli bo’lishi lozim
	- Turnikda tortinish, undan oshib tushish, tizzalarda aylanish	3-4x 10m	Gavdaga ahamiyat kuchli bo’lsin
	Sergaklikni oshirish mashqlari	2x25m	Bajarish davomida ehtiyotkorlik choralarini qilish
	O’tirgan holatda yurish mashqi	4x25m	Bosh egilmagan holda bajariladi
	Tezlik bilan joyni almashtirish	4x25m	Raqib to’siqlariga uchramaslikni nazorat qilish
	Katta tezlikda texnikalarni bajarish	4x25m	Tezlik yuqorilashganda raqib jamoaga urilib ketmaslik kerak.
	Jamoaviy harakatlarni jadallashtirish	10 marta	Bir joyda turib qolmaslik lozim
	Yuqori suratdagi himoya taktikasini bajarish	4x10	yugurganda asta bajariladi
	Jamoaviy taktik aldamchi yugurish	4x10m	Tezlik bilan bajariladi
	Mashqni yakunlash	2x25m	Gavdaga etibor berish lozim
	Erkin holatda bo’lish.	2x25m	Oyoq harakatini nazorat qilish
Yakuniy qism 15’	Maydon bo’ylab erkin harakat Safga yig’ilish	10′	Asta-sekin nafas olinadi
	Maydonddan chiqish Saflanish, Darsning xulosasi	5′	Dars vaqtida aniqlangan xatolarni aytib chiqish Uyga vazifa Xatolarga qarshi mashqlar berish

"Taktikalar" so'zi o'yinchilarning g'alaba qozonishga qaratilgan tegishli harakatlarini anglatadi. O'yinning muayyan lahzalarida ushbu harakatlar jamoaviy ravishda, individual ravishda, o'yin davom etadigan sharoitga qarab amalga oshirilishi mumkin. "Tizim" deganda o'yinchining ma'lum funktsiyalari, himoya, hujum va ushbu pozitsiyalardan ikkinchisiga o'tish vaqtida jamoaning qo'shni aloqalari bo'lgan o'yinning asosiy shakli tushuniladi. Tizimni boyitadigan taktik variantlarni yaratmasdan, ijodiy rivojlanishsiz, ikkinchisi uni qo'llayotgan jamoaga qarshi chiqadi va yo'qotishga olib keladi.

O'yinda, raqiblar bitta tizimda o'ynashganda, qolgan barcha narsalar teng bo'lsa, ustunlik taktik variantlari to'liq va yaxshiroq ishlab chiqilgan va ularni mohirona va o'z vaqtida qo'llaydigan jamoa bo'ladi. "Uch himoyachi" tizimi. Uch himoyachi tizimining asosiy belgilovchi xususiyati - himoya va hujumkor o'yinchilarning o'ziga xos joylashuvi va o'zaro ta'siri, shuningdek o'yinning tabiati."Uch himoyachi" tizimi ostidagi o'yinchilar uchun javobgarlik va talablar.Darvozabon Darvozabonning vazifalari to'g'ridan-to'g'ri: darvozani himoya qilish, jarima maydonchasida o'ynash va to'plarni urish. Darvozabonning yutuqlarni bartaraf etishga qaratilgan muvaffaqiyatli harakatlari jamoaviy hamkorlikni, o'zaro tushunishni va darvozabon bilan himoyaning o'rtasida shartli signal o'rnatishni talab qildi.

Darvozabon to'pni raqibga nisbatan ancha oldinroq egallab olishiga qat'iy ishonch hosil qilgan holda to'pni tark etishi kerak. Buzilgan o'yinchiga yugurish bu uchun qulay lahzani qo'ldan chiqarib, qat'iy va tezkor bo'lishi kerak.Darvozabonning otilib chiqqan o'yinchidan hal qiluvchi chiqishi uni ishonch va harakatlarning aniqligidan mahrum qiladi va ko'pincha darvozabon foydasiga yakunlanadi.Darvozabonga qo'yiladigan talablar: darvoza va jarima maydonchasida yuqori maqsadlar uchun muvaffaqiyatli kurashish uchun zarur bo'lgan etarli o'sish va jismoniy kuch; yugurishda to'g'ri foydalanish va to'plarni musht bilan urish qobiliyati; To'pni ushlash uchun tez qisqa sakrash, yutuq uchun topshirilgan; moslashuvchanlik, chaqqonlik, reaktsiya tezligi va yo'naltirilganlik; to'p uchun jarima maydonchasiga chiqishda hisoblash va aniqlikning aniqligi; to'pni qo'llardan va erdan uzish qobiliyati; himoyachilarni boshqarish qobiliyati.Himoyachilar. Zamonaviy o'yin tizimi bilan himoyachilar qattiq ushlab turish va raqibning ekstremal hujumchilari uchun aniq javobgarlikka o'tdilar, bu qo'shma himoya usulini istisno qilmadi.

Qarama-qarshi tomondan yoki darvoza yaqinida yaqinlashib kelayotgan hujum bilan himoyachi ehtimoliy yutuqlardan himoyalanib, darvozaga biroz yaqinroq joylashadi va raqibning og'ir vaznli va o'ta hujumchisini haddan tashqari yarim himoyada qoldiradi. Yarim himoyachi hujumni qo'llab-quvvatlash uchun cho'zilganda, himoyachi haddan tashqari oldinga qarab yopiladi va shu bilan birga og'ir vazn haqida gapiradi.Boshqa himoyachilarga yo'naltirilgan o'rta himoyachining pozitsiyasi, jamoaviy ish va yarim himoyachilarni himoyachi bilan o'zaro tushunish katta ahamiyatga ega. Himoyachilar hech qachon raqibni aylanib o'tish yoki to'pni bir-biriga to'pni darvoza yaqinida berishga urinmasliklari kerak. Ular imkon qadar tezroq to'pni maydon tashqarisidagi darvozadan uzib qo'yishlari kerak va qiyin holatlarda, chetga qarab.Ayniqsa qiyin vaziyatlarda to'pni oldingi chiziqdan ham yuboring. Bu xavfni bartaraf qiladi va o'z jamoasining o'yinchilariga tezkor hujumni va himoyani to'g'ri tashkil qilishni ta'minlaydi. Boshqa barcha holatlarda, vaziyat imkon berganida, himoyachilar har bir to'pni o'z jamoasi uchun eng katta foyda bilan ishlatishga harakat qilishlari kerak.

Darvozaga deyarli to'sqinlik qiladigan himoya chizig'i o'yinchilarining alohida pozitsiyasi, ularga qolgan o'yinchilar uchun odatiy bo'lmagan maxsus talablarni ham taqdim etadi.Himoyachilarga qo'yiladigan talablar: to'p uchun kurashganda qattiq, kuchli tutish; "qaychi" ko'rinishidagi keraksiz harakatlarsiz, oyoqlarda tez-tez tushadigan narsalar va hokazo, o'yinchini bir muncha vaqt kurashdan olib chiqib ketish; Yaxshi yuguradigan futbolchilarga qarshi o'yin munosabati bilan va ularning darvozalaridan ancha masofada joylashganligi sababli harakat tezligi; etarlicha o'sish va jismoniy kuch; o'yinni tanadan keng foydalanish va to'g'ri ishlatish, barcha pozitsiyalarda yaxshi o'ynash; ikkala oyog'i bilan aniq o'ynash va ayniqsa havodan keladigan to'plarni urish; joyni to'g'ri tanlash va hujum yo'nalishini oldindan bilish qobiliyati. "Uch himoyachi" tizimida to'pning uzoq, aniq va kutilmagan tarzda hujumga o'tishi juda katta ahamiyatga ega.Mudofaa markazi. Uning vazifasi o'z oldiga eng xavfli zonani qo'riqlash va markaziy hujum qiluvchi dushmanning ushbu zonada o'ynashga bo'lgan har qanday urinishlarini bartaraf etishdir. Himoya markazi himoya qilishni tashkil etishda bo'g'in hisoblanadi.

Himoya chiziqlari o'yinchilarining joylashuvi va ular o'rtasidagi munosabatni aniqlaydi.Mudofaa markazi hujum markazini ozod qilish uchun harakat qilmasa, "uni yirtib tashlaydi", lekin sherigi o'z o'rnida erkin o'ynashiga imkon berish uchun himoyachi o'z zonasidan darvoza oldiga olib chiqilishi kerak bo'lgan barcha holatlarga duch kelishi kerak. Mudofaa markazining bunga qanday munosabatda bo'lishiga qarab, ularning vaziyatni to'g'ri baholaganligi va o'yinni taktik jihatdan tushunish mumkin.Mudofaa markazi dushman hujumi markazidan tashqarida o'z darvozasidan chiqib ketish o'lchovini belgilashi kerak. Sug'urtalash uchun himoya chiziqlari o'yinchilari ushbu ketish chorasini bilishlari kerak.Himoya markaziga qo'yiladigan talablar: yaxshi bosh, sakrash, aniqlik va havodan ikkala oyog'i bilan o'ynash qobiliyati.

Tavsiya etilayotgan adabiyotlar ro‘yxati

Asosiy va qo‘shimcha o‘quv adabiyotlar hamda axborot manbalari

Asosiy darslik va o‘quv qo‘llanmalar

1. 
   Usmonxо’jayev T.S., Xо’jayev F. 1001 о’yin. T.: Ibn-Sino, 1990. – 350 b.
   
2. 
   Qoraboyev U. О’zbek xalq о’yinlari. Toshkent: 2001 3-5 bet.
   
3. 
   Qurbanova M.A. 500 mashq va harakatli о‘yinlar. II qism. T.: 1999. – 60 b.
   
4. 
   Sh.Pavlov, F.Abdurahmonov, J.Akramov. «Gandbol». Toshkent, 2005. 
   
5. 
   Sh.Pavlov. «Qo’l to’pi». Darslik. Toshkent, 1990. 
   
6. 
   Sh.K.Pavlov «Qo’l to’pi musobaqalarining qoidalari».Toshkent,1987.
   
7. 
   Pavlov Sh.K. Abdurahmonov F.A. Azizov R.I. (Musoboqa qoidalari, ularni tashkil etish va o’tkazish tizimi). Toshkent, 2007.
   
8. 
   Pavlov Sh.K. Abdurahmonov F.A. Azizov R.I. “Gandbol” Toshkent 2007. 
   

Qo‘shimcha adabiyotlar

9. 
   Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан бирга қурамиз. Тошкент “Ўзбекистон” - 2017 й.
   
10. 
    Ш.Мирзиёев. Эркин ва фаровон демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. “Ўзбекистон” НМИУ, 2016 й.
    
11. 
    Ш.Мирзиёев. Қонун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тараққиёти ва халқ фарoвонлигининг гарови. “Ўзбекистон” НМИУ, 2016 й.
    
12. 
    2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ-4947 сонли Фармони.
    
13. 
    Раҳимқулов К.Д. «Кичик ёшдаги болаларнинг қадди-қоматини ривожлантиришга мўлжалланган машқлар ва ҳаракатли ўйинлар» ўқув қўлланма ТДПУ нашриёти Тошкент 2001 й.
    

Internet saytlari

14. 
    www.tdpu.uz
    
15. 
    www.edu.uz
    
16. 
    www.nadlib.uz (A.Navoiy nomidagi O‘z.MK)
    
17. 
    http://ziyonet.uz - Ziyonet axborot-ta’lim resurslari portal