Самарљанд шаќри атмосфераси, уни ифлослантирувчи манбалар ва олдини олиш чора тадбирлари

8 

                                                          

1.1-Jadval. 

Benzin va solyarka ishlatiladigan ichki yonar dvigatellarning mo’risidan 

chiqadigan zaharli gazlar (ming litrga/kg) 

T/r 

Chiqindi gazlar tarkibi 

Yoqilg’i turi 

Benzinli 

Dizel yonilg’i 

1 

Is gazi (CO) 

27 

7,4 

2 

Uglevodorodlar 

24 

16,4 

3 

Azot oksidi 

13,5 

26,4 

4 

Aldegidlar 

0,5 

1,2 

5 

3.4 benz (a)piren 

7,2*10

-1

 

10,5*10

-1 

6 

Sulfat angidridi 

1,1 

4,8 

7 

Organik kislotalar 

0,5 

3,7 

8 

Qattiq chiqindilar 

1,4 

13,2 

9 

Qo’rg’oshin birikmalari 

0,4 

- 

 

Avtotransport 

vositalari 

bilan 

atmosfera 

havosining 

ifloslanishi 

dudburonlardan  chiqadigan  gazlarning  tarkibi  va  miqdoriga,  transport  harakati 

tezligiga, mashinalar soniga, ko’chalarning katta-kichikligi va tekisligiga, ularning 

loyihasiga,  relyefiga,  turar  joylarning  topografik  holatiga,  joylarning  iqlim 

sharoitiga  hamda  meteorologik  omillariga  bog’liq  bo’ladi.  Avtotransportning 

atmosfera  havosini  ifloslantiruvchi  asosiy  omillaridan  biri  bu  is  gazi, 

uglevodorodlar,  azot  oksidlari,  aldegidlar,  ketonlar,  axromin,  qo’rg’oshin  va 

boshqalar aksariyat hollarda gigiyenik nuqtai-nazaridan zarar keltirishi belgilangan 

me’yordan  ortgan  holda  bo’ladi.  Avtotronsport  vositasida  atmosfera  havosiga 

tashlanadigan  ba’zi  zaharli  gazlar  meterologik  sharoitlara  fotokimyoviy 

o’zgarishlarga uchraydi. 

Azot  qo’sh  oksidi  parchalanib,  azot  oksidiga  aylanadi,  natijada  atomar 

holdagi  oksigen  hosil  bo’ladi.  Aldegid  va  ketonlar  esa  radikallarni  paydo  qiladi. 

Ichki  yonar  dvigatellardan  chiqadigan  qo’rg’oshin  birikmalari  1  m

3

  atmosfera 

---