Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Акселерация 
(лат. аkseleratio - тезлаштириш) - болалар ва ўсмирлар 
ўсиши ва ривожланишининг тезлашуви, жинсий балоғатга этиш даврининг бир-

---

217 
мунча олдинга сурилиши. Бу атама 1935-йилда немис олими Е.Кох томонидан 
таклиф қилинган ва дастлаб муайян ёшдаги болалар ва ўсмирларнинг ХIХ асрга 
нисбатан ХХ асрда бўйи ва балоғатга этишининг тезлашувинигина билдирган. 
Ҳозирги вақтда мазкур атама асосан, 2 маънода ишлатилади: давр акселера-
цияси ва гуруҳ ичидаги акселерация. Давр акселерацияси ҳозирги замон бола-
лар ва ўсмирлар жисмоний тараққиётининг олдинги авлодларга нисбатан тез-
лашувини ифодалайди. Гуруҳ ичидаги акселерация деганда муайян ёшдаги 
гуруҳларга тааллуқли болалар ва ўсмирлар жисмоний тараққиётининг тез-
лашуви тушунилади. Улар тегишли ёшдаги болаларнинг ўртача 13-20% ини 
ташкил этади. 
Аксон
(юнон, аkson - ўқ) - нерв ҳужайрасининг узун ўсимтаси, тузилиши 
ва функционал жиҳатдан ўзидан фаол ҳолда қўзғалишни ўтказишга мослашган. 
Аксондан нерв стволлари ва нерв тизимининг ўтказувчи йўллари шаклланади. 
Анализатор - 1909-йилда И.П.Павлов томонидан физиологияга киритилган 
атама, ички ва ташқи таассуротларни қабул қилиш, уларни фарқлаш ҳамда 
таққослашдан иборат мураккаб жараёнларни амалга оширувчи тузилма. 
Анализаторлар кўпинча сезги органлар ҳам деб юритилади. Кўриш, эшитиш, 
таъм билиш, ҳид билиш анализаторлари ва ҳоказо. 
Анемия
- камқонлик. Қон таркибида қизилқон таначалари (эритро-
цитлар ва гемоглобин)нинг меъёридан анча камайиб кетиши билан харак-
терланади. Қон йўқотиш, қон ҳосил қилувчи аъзоларнинг яхши ишламаслиги, 
етарли овқатланмаслик ва баъзи сабабларга кўра юзага келади. 
Антропометрик кўрсаткич
( аntropos - одам + меtreo - ўлчаш) - ҳар бир 
одам организмининг ўзига хос ўлчамларини ифодаловчи белги. Бунда тана 
узунлиги, массаси, кўкрак қафасининг кенглиги, елка ва болдир йўғонлиги, 
тери - ёғ қаватининг қалинлиги, ўпканинг тириклик сиғими, гавда мускул-
ларининг кучи, қадди-қомат ва бошқалар ўлчанади.