Самарқанд қишлоқ ХЎжалик институти ветеринария факултети

Турли органларда қон айланишининг фарқи.
1.Ўпкада қон айланишининг фарқи: ҳар қандай органга артерия келиб 
капил-лярлар тўрини ҳосил қилиб вена қон томири бўлиб чиқиб кетади. 
Лекин айрим органлар ўзига хос фарқга ега. 
Ўпкага катта ва кичик қон айланиш доирасидан қон келади. Ўпкада қон 
икки марта капиллярлар тўрини артерия қони ўпка тўқималарини 
озиқлантириш учун капиллярлар тўрини ташкил қилиб капиллярлар тўридан 

---

61 
ўтади. Кичик қон айланиш доирасинидан ўпка артерияси орқали келган вена 
қони, газ алмашиниш учун капиллярлар тўридан ўтади. 
Демак ўпкага 2 та қон томири келиб 1 та вена қон томири бўлиб чиқиб 
кетади: яъни икки маротаба капиллярлар тўрини ҳосил қилади. 
2.Жигарда қон айланишининг фарқи. 
Жигар ўз барер хусусиятларига кўра қон айланиши билан фарқ қилади. 
Жигарга жигар артерияси орқали артерия қони келиб жигар ҳужайраларини 
озиқлантиради ундан ташқари ҳазм органларидан йиғилиб келган вена қон 
ҳам дарвоза венаси орқали жигарга киради. Демак жигарга иккита қон 
томири киради. Жигар артерияси орқали келган қон томири жигарни 
озиқлантириш учун капиллярлар тўрини ташкил қилади. Дарвоза венасидан 
ҳазм органларидан кел-ган вена қони филтланиш учун капиллярлар тўрини 
ташкил қилади. Шундай қилиб жигарда қон икки марта капиллярлар тўрини 
ташкил қилиб 2 мартаба капиллярлардан ўтади ва битта қон томири жигар 
венаси бўлиб чиқиб кетади. 
3.Буйракларда қон айлданишининг фарқи
Буйраклар аортанинг бел қисмидан буйрак артериясидан қон олиб, 
артерия буйракга кирган жойида майда қон томирларига тормоқланади ва 
Баумен-Шум-лянский капсуласига алоҳида-алоҳида артериола беради. 
Артериола капсулага кириб, тармоқланиб капиллялар тўрини (Малпигий 
каптокчасини) ҳосил қилиб, бу ерда қон босими 90 мм симоб устунини 
ташкил қилиб, сийдик филтрланиши учун қулай. Сўнгра коптокча ҳосил 
қилган капиллялар бир-бири билан бирикиб, қайтадан артериола ҳосил 
қилади ва сал нарида биринчи ва иккинчи тартибли бурама каналчалар 
атрофида капилляларга тормоқланиб каналчаларни қон билан таъминлайди 
ва венулаларга айланиб, буйрак венасига қуйилади. 
Шундай қилиб, буйракга келадиган артериал қон сийдик ҳосил қилиш 
учун бауман-Шумлянский капсуласидаги Малпигий капиллярлар тўридан 
ўтади. Малпигий капиллярларидан чиққан артериал қон нефрон ҳужайрасини 
озиқ-лантириш учун яна капиллярлар туридан ўтиши керак. Демак, буйракда 
қон 2 мартаба капиллярлар тўридан ўтиб, 1 марта сийдик ҳосил қилиш учун 
капил-лярлар тўрини ҳосил қилади ва иккинчи маротаба буйрак 
тўқималарини озиқ-лантириш учун капиллярлар тўрини ҳосил қилади.