Самарқанд давлат архитектура қурилиш

Tarmoqdagi vaziyat o’zgarishlarining asosiy 
sababi shundan iboratki, bozorning asosiy 
kuchlari 
bozor 
qatnashchilaridan 
(raqobatchi-lardan, 
iste’molchilardan, 
ta’minotchilardan) o’zaro harakatlarni bir-
biriga 
moslashtirishni 
talab 
qiladi. 
Tarmoqning 
harakatlantiruvchi 
kuchlari 
tarmoq va raqobat o’zgarishlarining asosiy 
sababchilaridir. 
 

---

84 
muvozanatiga, tarmoqqa kirish va chiqishga, tovarlar sotilishiga ta’sir 
qiladi. 
 Xaridorlar tarkibining o’zgarishi. 
 
 Yangi tovarlarning paydo bo’lishi. 
 
 Texnologik o’zgarishlar. 
 
 Yangi marketing siyosati. 
 
 Texnik «nou-xau»ning tarqalishi. 
Bilimdonlik va tajribani dastlab o’zlashtirgan kompaniya raqobat 
ustunligiga ega bo’ladi. Lekin «nou-xau»ning boshqa kompaniyalarga 
tarqalishi bilan u o’z ustunligidan mahrum bo’ladi. 
 Tarmoqning globallashuvi 
Globallashuv bir necha sabablar orqali yuz berishi mumkin. Bir 
yoki bir necha milliy kompaniyalar bozorda hukmronlik qilish uchun 
uzoq muddatli agressiv strategiyani qo’llashi, mahsulotga nisbatan talab 
bir 
necha 
mamlakatlarda 
mavjud 
bo’lishi, 
savdo 
to’siqlarining 
pasayishi 
va 
texnologiyaning 
tarqalishi 
kompaniyalarning 
ushbu 
bozorlarga 
kirib 
borish 
imkoniyatlarini ta’minlashi mumkin. Ishlab chiqarish, marketing va 
boshqaruv xarajatlari past bo’lgan bir mamlakatdan ikkinchisiga o’tish 
imkoniyatiga ega transmilliy korporasiyalar katta raqobat ustunligiga 
ega bo’ladilar. Natijada globallashuv ba’zi kompaniyalar mavqeini 
mustahkamlaydi, boshqalarini zaiflashtiradi. Shular orqali asosiy 
kompaniyalar raqobatida o’zgarishlar yuz beradi. Natijada globallashuv 
harakatlanuvchi kuchga aylanadi.
 Xarajatlarni va samaradorlikni o’zgarishi. 
 Individuallashgan tovarlarga nisbatan xaridorlar munosabatining 
ijobiy yoki salbiy tomonga o’zgarishi. 
Xaridorlar guruhi ba’zan past narxli standartlashgan tovar 
qimmatbaho individuallashgan firma tovarlari kabi ehtiyojni samarali 
qondiradi degan fikrga kelishi mumkin. Ushbu hol narx raqobatini 
kuchaytiradi.