Salitsil kislota Reja: I. Kirish. II. Asosiy qism

Salitsil kislota


Reja:


I. Kirish.
II. Asosiy qism

1. 
   Salitsil kislota nima;
   
2. 
   Salitsil kislota va uning xossalari;
   
3. 
   Salitsil kislotaning olinish usullari
   

III. Xulosa.
IV. Foydalanilgan adabiyotlar


I. Kirish
II. Asosiy qism
2.1. Salitsil kislotava uni olinishi
Salitsil kislota, o oksibenzoy kislota, o karboksifenol, C₇H₆O₃ — oddiy aromatik oksikislota, rangsiz kristall modda. Mol. m. 138,12. Suyuqlanish temperaturasi 159°, qaynash temperaturasi 211°, Suvda oz, organik erituvchilarda yaxshi eriydi. Tabiatda glikozid sifatida keng tarqalgan. Salitsil kislotani spirtlar (fenollar) bilan qizdirib, Salitsil kislota efirlari olinadi. Anilin bilan reaksiyaga kirishganda salitsilanilid hosil boʻladi. Salitsil kislota sanoatda fenolni karboksillab sintez qilinadi. Antiseptik xossaga ega boʻlganligi uchun tibbiyotda va oziq-ovqat, mevalarni konservalashda koʻplab ishlatiladi. Analitik kimyoda ham qoʻllanadi. Salitsil kislotaning metil, izoamil, benzil, fenil kabi efirlari muhim ahamiyatga ega.
Tibbiyotda antiseptik, ogʻriqni qoldiruvchi vosita sifatida, sepma (2— 5%), surtma (1 — 10%), pasta va spirtdagi eritma (1 va 2%) holida ishlatiladi. Salitsil kislota va sirka kislotaning murakkab efiri — aspirin.
Salitsil kislota fenolkislotalarning tipik namoyandasidir. Uning kimyoviy nomi ogidroksinbezoy kislota bo’lib, uchta izomer gidroksibenzoy kislotalar (o-, m-, n-) ning biridir.
Salitsil kislota sanoatda Kolbe usuli bilan xosil qilinadi. Bu usulda natriy fenolyatning quruq, kukuni karbonat angidrid bilan avtoklavda bosim ostida (4-5 atm) +1250 S gacha qizdiriladi.
Salitsil kislota to’zi hlorid kislota bilan parchalanadi va salitsil kislotani (IV) xosil qilinadi. Aslida salitsil kislotani fenolni karbonat angidrid bilan to’gridan-to’gri karboksillab olsa bo’ladiku, ammo bunda reaktsiya unumi kam bo’ladi.