Salitsil kislota sekinroq qizdirilsa, sublimatlanib xaydaladi, qattiq qizdirilganda esa fenol va karbonat angidridga ajraladi. Salitsil kislota temir (III)-hlorid ta’sirida binafsha rang xosil qiladi (fenol gidroksiliga sifat reaktsiya). Salitsil kislotaning kislotali hossasi (rKa 2,98) benzoy (rKa 4,20) va n-gidroksibenzoy (rKa 4,58) kislotalarning kislotali hossasiga nisbatan kuchlidir. Salitsil kislota antiseptik hossaga ega, shuning uchun u mevalar, oziq-ovqat mahsulotlari, oqsillar, vinolar va shu singarilarni konservalashda ishlatiladi. U, shuningdek, revmatizmni davolash va isitmani tushirish hossasiga ega, ammo u ichilmaydi, chunki ovqat xazm qilish kanali shilliq pardasiga kuchli ta’sir qiladi. Salitsil kislota xam aromatik kislotalarning, xam fenollarning hossalarini takrorlaydi. Salitsil kislota aromatik kislota sifatida to’zlar (natriy salitsilat), murakkab efirlar (metilsalitsilat, fenilsalitsilat) xosil qiladi. 2.2. Oksibenzoy kislotasi va uning fizik–kimyoviy xossalari Oksibenzoy kislotasining kimyoviy formulasi C7H6O3 ko’rinishida ifodalanadi. Uning 3 xil izomeri mavjud:
2-gidroksibenzoy 3-gidroksibenzoy 4-gidroksibenzoy kislota kislota kislota
1-rasm.
Bulardan bizga 2-gidroksibenzoy kislotasi salitsil kislota nomi bilan mashur. Bu nom lotincha “salix” – tol so’zidan olingan bo’lib, italyan kimyogari Rafael Piria birinchi bo’lib tol po’stlog’idan ajratib olgan. Tabiatda metilglikozidi ko’rinishida tol daraxtida, erkin holda esa salitsil aldegidi bilan birgalikda yog’ efirida spirea (Spiraea ulmaria va Spiraea digitota) gullarida uchraydi.
Salitsil kislotasi rangsiz krisstall bo’lib etanol va boshqa qutbli organik erituvchilarda yaxshi, suvda esa (1.8 gr/l 20 0C) yomon eriydi. Bu kislotani asosan Kolbe-Shmitt reaksiyasi yordamida sintez qilinadi. Kolbe-Shmitt reaksiyasi Adolf Vilgelm Kolbe va Rudolf Shmitt sharafiga qo’yilgan bo’lib, natriygidroksid va fenol eritmasiga yuqori bosim va harorat (100 atm. va 125 0C) da CO2 yuborish orqali salitsat hosil qilinadi va reaksiya maxsuloti qayta kislota yordamida ishlanadi.
Reaksiya mexanizmiga ko’ra nukleofil birikish hisoblanib, fenolyat ioni uglerod dioksidga birikadi va salitsilat hosil qiladi [86].
Reaksiya yo’nalishi reaksiya uchun olingan fenolyatga bog’liq. Agar reagent sifatida natriy fenolyat olinsa o’rta almashinish maxsuloti hosil bo’ladi.
Agar kaliy fenolyat olinsa para almashinish maxsuloti hosil bo’ladi [87].
2-oksibenzoy kislotasi etanol, dietil efirda yaxshi eriydi, uglerod disulfidda va suvda yomon eriydi. Suvdagi eruvchanligi (gr/l): 1,8 gr (20 0C), 8,2 gr (60 0C), 20,5 gr (80 0C) .
Salitsil kislotasi kimyoviy jihatda 2 asosli kislota hisoblanadi, faqat ikkinchi bosqich dissotsilanishi nihoyatda kichik (pK1=2,97: pK2=13,82).
