Сақлашга қабул қилинадиган доннинг ҳолати

 
 
 

---

- 30 - 
 
II. БОБ. ДОН ВА ДОН МАҲСУЛОТЛАРИНИНГ 
СИФАТИГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИЛЛАРНИ ЎРГАНИШ. 
 
4. 
Сақлашга қабул қилинадиган доннинг ҳолати. 
 
Дон массаси хоссаларининг умумий тавсифи. 
Донни қабул қиладиган корхоналарга жамоа ва давлат 
хўжаликларидан юздан ортиқ турли бошоқли, дукакли, мойбоп ва эмга 
мўлжалланган ўсимликларнинг дон ва уруғлари жунатилади. 
Бу маҳсулотларнинг сифат кўрсаткичлари, технологик ва эмбоплик 
хоссалари доншунослик ва биохимия курсларида кўриб чиқилади. Лекин 
катта дон партияларини нобуд килмасдан сақлашни ташкил қилиш учун 
уларнинг сақлаш объекти сифатида ҳарактеристикасини билиш зарур. 
Омборларга тушадиган дон партияларининг ташқи куринишига 
(ботаник оиласи, кўриниши, тури ва нави, шунинигдек сифат 
кўрсаткичларига) нисбатан ҳар хил эканлигига қарамасдан, уларнинг 
хоссалари сақлаш объекти сифатида бир-бирига яқиндир. Бу ҳолат 
сақлашда турли дон партиялари учун деярли бир хил технологик амаллар 
ва сақлаш режимларини қўллашга имкон беради. 
Бу умумий хоссалар билан бир қаторда алохида дон партияларининг 
ботаник белгилари, устиришнинг узига хос хусусиятлари, йиғиштириб 
олиш ва ташиш билан боғлик бўлган махсус хоссалари ҳам кузда тутилади. 
Ташқи белгилари ва сифат кўрсаткичлари бўйича бир хил бўлган дон 
массасига дон партияси дейилади. 
Дон қабул қилиш корхоналарига дон партиялар билан келиб тушади. 
Бироқ диққат билан текширганда биз шунинг гувохи буламизки, дон 
партияси узида талайгина қисмлар мажмуасини намоѐн қилади. 

---

- 31 - 
Хатто, дон массасининг асосий қисми ҳар доим хам бир хил 
булавермайди. Дон турли ўлчам, тўлиқлик, 1000та дон массаси, зичлик, 
намлик ва бошқаларга эга бўлади. 
Бунақа турли-туманлик ўсимлик мева ва уруғларининг узига хос 
шаклланиши ва ривожланишининг оқибати бўлиб ҳисобланади. 
Мева ва уруғларнинг гуллашда пайдо булиши турли вактга тўғри 
келади. Бинобарин, бугдой ва жавдар бошоғининг гуллаши унинг ўрта
қисмидан, тариқ ва сулида эса юқори қисмидан, нухат ва эмбоп дуккакли 
ўсимликларда эса пастда жойлашган гуллардан бошланади. 
Одатда энг тулақон дон гулдоннинг эрта гуллайдиган қисмидан 
олинади.