Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

T o ‘yin m agan y o g ‘ kislotalarining oksidlanishi
T o ‘ yinmagan y o g ‘ kislotalarining oksidlanishi uchun ikkita 
q o ‘ shimcha reaksiya talab etiladi. Yuqoridakeltiri Igan y o g ‘ kislotalari 
oksidlanishi to ‘ yingan y o g ‘ kislotalari uchun xos. Lekin hayvon 
va o ‘ simlik triatsilglitserinlari va fosfolipidlarida ko‘ pchilik y o g ‘ 
kislotalarito‘ yinmagan,ularbiryoki birnechaqo‘ shbog‘ larni saqlaydi. 
Bu bogTar sis-konfig‘ ratsiyaga ega, shuning uchun p-oksidlanish 
davrida hosil b o ‘ lgan trans-konfig‘ ratsiyadagi A 2 -yen oil-C oA ga suv 
birikishini katalizlovchi ferment yenoil-CoA-gidrataza ularga ta’sir 
etmaydi. Tabiiy to'yinmagan y o g ‘ kislotalarining P-oksidlanishi 
uchun ikkita q o ‘ shimcha ferment talab etiladi: izomeraza va 
reduktaza. Ikki misolda bu qo^him cha reaksiyalami illyustratsiya 
qilib beramiz. Olein kislota 18 uglerod atomli monoto‘ yinmagan 
sis-konfig‘ ratsiyaga ega boMgan y o g ‘ kislotasi bo‘ lib, C-9 va C-10 
oraligTda q o ‘ sh b o g ‘ ga ega (A 9 belgilanadi). Oksidlanishning 
birinchi bosqichida olein kislota oleoil C o A ga aylanadi va to‘ yingan 
y o g ‘ kislotalari kabi karnitin o ‘ tkazuvchisi yordamida mitoxondriya 
matriksiga tushadi. Shundan so ng o leo il-C o A uch marta y o g ' 
kislotalar oksidlanish siklidan o ‘ tib, uch molekula atsetil-CoA va 
koferment A efiri va A3,12-uglerodli to‘ yinmagan y o g ‘ kislota, sis- 
A 3-dodetsenoil-CoA hosil qiladi. Bu mahsulot yenoil-CoA-gidrataza 
uchun substrat bo‘ la olmaydi, u faqat trans-qo‘ sh bogTarga ta’ sir 
etadi. Q o ‘ shimcha ferment A3, A2-yenoil- CoA-izom eraza sis-A3- 
yen oil-C oA izomemi yenoil-CoA-gidrataza katalizlaydigan tegishli 
p-gidroksiatsil-CoA ga (sis-A2-dodetsenoil-CoA) aylantiradi. Endi 
bu oraliq mahsulot p-oksidlanishning boshqa fermentlariga ta’ sir 
etib, atsetil-CoA va koferment A efirlarini hamda 10 uglerodli 
to‘ yingan y o g ‘ kislotani - dekanoil-CoA ni hosil qiladi (6.6-rasm).
142

---

. / L , 0
. 
SKoA
B oksidlanishning 3 sikli l
N►3 atsetil K oA