Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

H 
H 
H 
: OH
f
f
I
: /
C H - C — C — C —
C J H j
— o — ;P = 0
OH ÓH Ó H
. / OH
H,C
Molekulaning
izoalloksazin-
. funksional qismi
Flavinmononukleotid (FMN)
FMN ning vodorod transpordidagi ishtirokchining mexanizmi
Protonlar bilan bir vaqtning o ‘zida elektronlar ham ko‘chiriladi. 
Redoks potensialdagi eng katta farqlar quyidagi tartibda joylashgan
temir-sulfa FMN'^> FeS, 
FeS ^ FeS ^ FeS, => FeS,
• 
2
52

---

I 
kompleks - integral oqsil kompleksidir. U elektronlarning nafas 
zanjiri orqali uzatilishidan ajralib chiqadigan energiyadan foydalanib, 
matriksdan 4 protonni membranalararo bo'shliqga uzatadi, y a’ni 1 
kompleks proton generatori sifatida ishlaydi. Ushbu transportning 
aniq mexanizmi hali ham nom a’Ium. Undan keyin, I kompleks 
o ‘rtadagi tashuvchi - KoQ (ubixinon)ni ham qaytaradi:
H . C - 0
H .c - o
KoQ (ubixinon)
O
II
O
ch
,
C H - C H = C - C H ,) .0-H
CH
2H ‘ 
+2e
H . C - O
H ^ C - O
KoQH,
(digidroubixinon)
OH
CH,
i
^ ( C H , - C H = C - C H , ) |0- H
Ubixinon - bu tarkibida izopren zanjiri b o ig a n , yog‘da eruvchi 
past molekulyar moddadir. Uning tarkibida oqsil yo‘q. KoQ 
vodorodni 1 kompleksdan oladi. Hosil b o ig a n KoQHA vodorodni
III 
kompleksga uzatadi.
II 
kompleks 
suksinatni fumaratgacha qaytaradi va ubixinonni 
qaytaradi:
Suksinat + Q —> Fumarat + QH,
Elektronlar suksinatdan FADga ko‘chadi, keyin FeS klasterlari 
orqali KoQ ga ko‘chadi. Kompleksdagi elektron transporti proton 
gradiyentining generatsiyasisiz kechadi. Suksinat oksidlanishidan 
hosil b o ig a n proton matriksda qolib, elektronlami qabul qilgan 
xinonni qaytaradi. Shunday qilib, 
II 
kompleks membranada 
proton gradiyenti paydo b o iish id a ishtirok etmaydi va faqatgina 
elektronlami suksinatdan ubixinonga oikazishda ishtirok etadi.
III kompleks. 
Uning tarkibida murakkab oqsil 
b o ig a n
sitoxromlar va gemoglobin tarkibidagi gemga o ‘xshash prostetik 
g'm hlar mavjud.
Kompleks tarkibiga quyidagi komponentlar kiradi:
53

---

a) 
tarkibida tetrapirrol strukturali prostetik g ‘mh - gemning ikki 
turini saqlovchi sitoxrom b. Ikki xildagi gem sitoxromi m a’lum: b.
- past va bh - yuqori oksidlanish-qaytarilish potensialga ega bo'lgan 
sitoxromlar. Gemoglobin oqsilini gemiga o ‘xshash b o ig a n sitoxrom 
b ning prostetik g ‘ruhining tuzilishi 3.2-rasmda keltiriigan.