Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

Som atotrop gormon (STG, o ‘sish gormoni, somatotropin). 
0 ‘sish gormoni 1921-yilda gipofizning oldingi boTagi ekstraktida
2 8 0

---

aniqlangan, lekin kim yoviy toza holda 1956 - 1957-yillarda ajratib 
olingan. STG gipofizning oldingi bo‘ lagi atsidofil hujayralarida 
sintezlanadi. Gipofizda uning konsentratsiyasi 1 g to‘qimada 5-15 mg 
bo‘ lib, bu ko‘rsatkich boshqa gipofiz gormonlarinikidan 1000 marta 
ko‘p. Hozirgi kungacha odam, buqa va qo‘y STG gormoni birlamchi 
strukturalari aniqlangan. Odamda STG 191 aminokislotadan iborat,
2 ta disulfid ko‘prigi bor, N- va C- uchlarini fenilalanin hosil qiladi.
STG keng spektrdagi biologik ta’sirga ega. U organizmning barcha 
hujayralariga ta’sir qiladi, uglevod, y o g , oqsil va mineral moddalar 
almashinuviga ta’sir ko‘rsatadi. U DNK, RNK, oqsil va glikogen 
biosintezini kuchaytiradi, shu bilan birga, yo g ‘ lar m obilizatsiyasini 
va to‘qimalarda yo g‘ kislotalari va glyukoza parchalanishini ham 
kuchaytiradi. Tana oicham larining kattalashishi, suyaklar o‘ sishi 
bilan boruvchi assim ilyatsiya jarayonini faollashtirishi bilan birga, 
STG moddalar almashinuvi tezligini ham boshqaradi. Bundan 
tashqari, primatlar va odam STG gormoni laktogen faollikka ega. Bu 
gormonningbiologikeffektlarijigarda gormon ta’siridahosilbo‘ luvchi 
insulinsimon faktor-1 orqali am alga oshadi. Bu omil sulfirlovchi 
yoki tim idillovchi deb ham atalib, sulfatlami tog‘aylarga, timidinni 
DNK ga, uridinni RNK ga, prolinni kollagen tarkibiga kirishini 
stimullaydi. Bu omil tabiatan 8000 mol. m assaga ega peptid. Unga 
biologik vazifasidan kelib chiqib «Somatomedin» nomi berilgan.
STG butun tana o‘ sishi va rivojlanishini boshqaradi. Gipofizar 
pakanalik tana va skeletning proporsional o ‘smay qolishi bilan 
ifodalanadi, bunda psixik rivojlanish normal bo‘ ladi. Akrom egaliya 
kasalligida tananing ayrim qism larining noproporsional o‘ sishi, qo‘ l, 
oyoq, iyak, burun, til va ichki a ’zolaming kattalashishi kuzatiladi. 
K asailik gipofiz oldingi bo‘ lagi o‘ smasi tufayli rivojlanadi.