Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

£» 1j Ci 
■ 
Ichki larafi
W
• 
O
fosfolipidiamiiig
V - /
_
Q /
Sterin 
i
polvar bosíichalari
Lipidlarga 
\ \ J
kovaleni 
^ 
periferik oqsil
bog‘langan 
Integral oqsil
periferik oqsil
2.1-rasm. Suyuq-mozaika membrana modelining tuzilmasi
(bir necha molekulyar qavatlardan tashkil topgan, ulaming
qalinligi 10 nm ni tashkil etadi)
Molekulyar tarkib va membrana tuzilmasini tadqiq qilish uchun 
ularni hujayralardan sentrifugalash usuli bilan ajratib olinadi. Demak, 
6000to tezlikda yadrolat cho kadi, so'ngra mitoxondriyalar, 20 000 
t 100 000 g da esa mikrosomalar cho‘kadi. M embrana tuzilmasini
o rgamshda fazah-kontrast mikroskopiya usuli katta ahamiyatga 
ega bo lib, uning yordamida biomembranalar qalinligini 10 nm dan 
oshmasligi isbotlandi.
Rentgen nurlarining difraksiyasiga asoslangan rentgenstruktur 
tahlil usuli bilan molekulyat darajadamolekulyartuzilmalaro‘rganildi. 
Mazkur usul bilan molekulalarning bo‘shliqdagi joylashgan o ‘rni, u 
ar orasidagi masofani o lchash, ularning molekula ichi tuzilmasini 
molekulyar komponentlari tuzilmasini aniqlash mumkin.
Elektron paramagnit rezonans (EPR) va yadro magnit rezonansi 
(YaMR) usullari bilan m embranalaming ultrastrukturaviy tuzilishi 
haqidagi elektronmikroskopik m a’lumotlami to ‘Id irgan holda 
membrana va uning faoliyat ko‘rsatishida struktur o ‘zgarishlar 
o ‘rganiladi. Infraqizil spektroskopiya va kombinatsion tarqoq 
spektroskopiya usullari bilan membrananing alohida komponentlari 
tadqiq qilinadi.
25

---

Taklif etilgan usullar hujayra membranasining barcha turlarini 
tadqiq qilishda qoTlaniladi (2.1-jadval).