Sabirov B. A. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari fanidan

Yig’ish ishlarini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish.

Seriyalab ishlab chiqarish sharoitida qo’lda bajariladigan chilangarlik ishlarini imkoniyati boricha turli mexanizmlar zimmasiga yuklash zarur. Masalan, elektr va havo yordamida ishlovchi burash va teshik, rezba ochish, pritirlash mashinalari, presslab va shu kabilardan keng foydalanish kerak. Bundan tashqari, yig’ish jarayoni unumdorligini oshirish uchun detallarni o’rnatish va biriktirish, bazaviy detallarni mahkamlash uchun maxsus moslamalar, keskichlar, burish moslamalari, nazorat va sozlash moslamalarini qo’llash mumkin.

Ko’p seriyali va yalpi ishlab chiqarish sharoitida avtomatlashtirilgan yig’ish qurilmalari va avtomatik tizimlar keng qo’llaniladi. Masalan, avtomatlashtirilgan yig’ish ish o’rniga detallarni yetkazib berish uchun bunkerli yuklash-tushirish qurilmalari, tashish uchun turli sirpantirish mexanizmlari, detallarni holatini sozlash uchun mexanik manipulyatorlar keng qo’llaniladi. Yig’ish uchun avtomatik qurilmalar asosan detalning uzatish va yig’ish ishini amalga oshiruvchi mexanizmlardan iborat bo’ladi. Masalan, vintlarni avtomatik mahkamlash qurilmalari.
Yig’ishning avtomatlashtirilgan tizimli qatori ishlarni avtomatik ravishda bajaruvchi qurilmalar, moslamalardan iborat bo’lib ishchi yordamida harakatga keltiriladi va uning ishtirokida bajariladi. Bunday hollarda ishchi avtomatlashtirish qiyin bo’lgan murakkab ishlarni bajaradi.
Avtomatik yig’ish tizimlarida barcha yig’ish ishlari ishchining ishtirokisiz bajariladi. Masalan sirpanish podshipniklarining yig’ish tizimlari va h.k. Keyingi yillarda seriyalab ishlab chiqarish uchun moslanuvchan avtomatlashtirilgan tizimlar qo’llanilmoqda. Bunday tizimlar mahsulotni davriy harakatlanish hollarida moslanuvchan qurilmalar bilan jihozlanadi, ularni boshqarish dasturlari mahsulot turini o’zgarishiga bog’liq ravishda qayta ko’rib chiqiladi.

O’rganilgan materialni mustahkamlash uchun savollar.

1. 
   Mashina va mexanizmlarini yig’ish jarayoni nima?
   
2. 
   Yig’ishni qanday turlarini bilasiz?
   

3. 
   Yig’ishni mashina va mexanizmlar ishlab chiqarishdagi o’rni qanday?
   
4. 
   Yig’ish texnologik jarayonining tarkibiy qismi nimalardan iborat?
   
5. 
   Yig’ish texnologik jarayonini loyihalash uchun dastlabki ma’lumotlarini aytib bering?
   
6. 
   Yig’ish sxemasi tuzishga misollar keltiring?
   
7. 
   Yig’ish jarayonini me’yorlash usullari qaysilar?
   
8. 
   Yig’ishni jarayonini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirishni me’yorlashdagi o’rni qanday ifodalanadi?
   
9. 
   Yig’ish texnologik jarayonini texnologik hujjatlarini sanab bering?
   
10. 
    Yig’ish jarayonini tashkil qilish shakllari qaysilar?
    
11. 
    Yig’ish tamoyillarini sanab bering va ularga misollar keltiring.
    

8.