С. Зайнобидинов, X. Акромов яримутказгичлар



Download 7,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet39/151
Sana14.07.2022
Hajmi7,33 Mb.
#799797
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   151
Bog'liq
1 Zaynobiddinov S , Akramov X Yarimo‘tkazgichlar parametrlarini

2.3--§. Холл токи
Биз юкррида Холл эффектини курганда бу эффект- 
нинг назарияси стационар холатда куйидаги ифодаларга 
олиб келишини курган эдик:
Ё = Ёп + Ён- Ёп= ^ ~ ; ЁН ~ ^ [ ] ПВ)
(2.25)
Бу ерда: 
Е
— намунанинг нагижавий электр майдон 
кучланганлиги, 
Ел
— намунадан.ок.аётган токнинг хосил 
к,илган майдон кучланганлиги, 
Ен —
Холл электр майдон 
кучланганлиги, 
j —
ток зичлиги вектори
о(В) —
магнит 
майдондаги солиштирма электр утказувчанлиги.
Бу формулалар ток утаётган намунани магнит майдо- 
нига киритганда пайдо булган Холл эффе^ктининг _бир 
жихатини намоён булишини курсатади, 
В
= Ода
Е = Е  
булади. Магнит майдони (Лоренц кучи) ток зичлиги век- 
торига тик булганда магнит майдонига пропорционал 
булган Холл электр майдон кучланганлигини вужудга кел- 
тиради. (2.25) даги ифодаларнинг ток зичлигига нисба­
тан ечими куйидаги
J = К



U \
 
in

а'Ё\ 
j H = о'цп[ЁпВ\
1=а'ц\В(ВЕУ, 
=
(226)
1 + ц В
ифодаларга олиб келади. Холл улчовлари утказилг анда 
одатда 
Ё±В
к,илиб олинади, бунда /,= 0 булади. (2,30) 
ифодалар Холл эффектининг иккинчи жихатини курса­
тади- Холл эффекти магнит майдон индукцияси хамда 
утказувчан ток зичлиги векторига тик ва магнит майдо­
нига пропорционал Холл токини хосил к,илади. Намуна­
да Холл эффекти текширилганда Холл электр майдон 
кучланганлигини характерловчи генгламалар тизими (2.25) 
ёки унга эквивалент (2.26) генгламалар яна куйидаги 
ифодаларни уз ичига олади:
divj =
0; 
rotE
= 0 
91
(
2
.
2
,
7
)


б)
ш
т т г . ш г ш т т ш ш к
Ч
а/2
т ш
т т п !
4 0,5 /
ш
ш
й
ш
/ ш
/ m
w
2.5-расм.
Холл токининг пайдо булишини тушунтиришга чизма 
(а), 
Холл токининг контактлар орк,али уланиши.
Бунга куйидаги чегаравий шартлар куиилади:
1. Намуна сиртининг металл копланмаган кисмида 
электр майдон ва токнинг тангенциал (нормал) ташкил 
этувчиси
Д -0; 
у=0 
(2.28)
булади. Бунда контактларнинг потенциали ёки ундан 
окаётган ток берилиши керак. Маълумки, токли намуна- 
ни ток йуналишига тик булган магнит майдонига кирит- 
сак, узун, тор намунанинг урта кисмида ностационар Холл 
токидан, зарядларининг тупланиши сабабли, Холл электр 
юритувчи кучи (ЭЮ К) пайдо булади. Калта, юпка ва кенг 
(
а<Ь
) намунада Холл эффектини курайлик (2.5-расм).
Узун ва тор намунадаги каби Лоренц кучи дрейф \apa- 
кати килаётган заряд ташувчиларни огдиради, аммо на-
92


мунанинг калинлиги кичик ва эни капа шаклда булиши 
туфайли, намуна урта кисмининг бирор ерида огган за- 
рядлар тупланиши кузатилмайди ва натижада Холл электр 
майдони пайдо булишига олиб келмайди, яъни Лоренц 
кучини мувозанатловчи майдон вужудга келмайди, Оу — 
уки буйича стационар Холл токи о кади. 
у=±Ь/
2 сиртлар­
да тупланган зарядлар намуна марказидан узокдашган ва 
майдон кучланганлигининг 
Е
ташкил этувчиси пайдо 
булмайди. Бу эффектни микдорий карашда, намуна мар- 
казидаги катталикларни 
у
га боглик булмаслигидан фой- 
даланамиз. Бу холда (2.28) дан куринадики, 
j
ва 
Еу
лар х 
га боглик, эмас, (2.28) га кура
булади. Марказий кисмида 
Е х
га богаанмаган булгани 
сабабли, 
Е =
0. Бу мулохазаларни ва (2.26) ифодани куллаб,

Download 7,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   151




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish