S yunusov, Z. Abdiyev

8-jadval
O„zbekistonda ko„p tarqalgan parniklarning tavsifi 
№ 
Belgilari 
Parnik turlari 
o
y
n
av
an
d
b
ir
n
isha
b
li
b
ir
n
is
h
ab
li
r
o
mli
p
lyonkali
y
o
p
q
ic
h
y
ax
li
t 
y
o
p
il
g
an
p
lyonkali
ik
k
i 
n
isha
b
li
1.
Parnik ichkarisining kengligi, sm 
2.
Parnik uzunligi, sm 
3.
Romlar soni, dona 
4.
Rom o„lchami, sm 
5.
Asosidan sarrovigacha bo„lgan 
masofa 
6.
Stropilini uzunligi 
7.
Stropilalar soni 
8.
Bobinaninguzunligi 
9.
Parnik tuprog„idan romgacha yoki 
sarrovigacha bo„lgan oraliq 
10.
Quti devorlarining balandiligi va 
qalinligi: 
Shimoliy 
Janubiy 
bosh va oxirgi tomoni (torsalari) 
11.
O„rasining kengligi 
yuqori tomoni 
pastki tomoni bo„yicha 
12.
Tuproq aralashmasi qalinligi, sm 
13.
Biologik yonilg„i qatlami qalinligi, 
sm 
14.
Parnikdan foydalanish muddatining 
boshlanishi 
15.
O„stiriladigan o„simlik va uni holati 

---

Uyga vazifa 
B/BX/B JADVALI 
Bilaman 
Bilishni Xohlayman 
Bilib oldim 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.2. Issiqxonalar (teplitsalar) 
 
Issiqxonalar
– yil mobaynida yoki bahor, yoz, kuz va qish fas-
lida ishlatiladigan yon to„siqlari va nur o„tkazadigan qoplamasi bo„l-
gan katta hajmli ekin o„stiriladigan binolardir. Issiqxonalarni 
parniklardan asosiy farqi yer yuzidan to qoplamasigacha bo„lgan 
masofasining katta ekanligi hamda mashina va xizmatchilarning 
ishlash davrida qurilma ichida bo„lishligidir. 
Issiqxonalar – bu ekin o„stiriladigan binolarning eng 
takomillashgan turi bo„lib, ularda zamonaviy muhandislik vositalari 
yordamida o„simliklarni o„stirish uchun maqbul sharoitlarni yaratib 
berish mumkin. Issiqxonalarning vazifasi mavsumdan tashqari 
vaqtlarda mahsulot yetishtirish va shuningdek, himoyalangan hamda 
ochiq 
yer 
uchun 
ko„chat 
yetishtirib 
berishdan 
iborat. 
Issiqxonalarning fundamenti, sinchlari, yon tomonlari devorlari va 
yopqichi ularning asosiy konstruktiv elementlari hisoblanadi. Isitish, 
shamollatish, suv va elektr bilan ta‟minlash, karbonat angidrid gazi 
bilan boyitish tizimlari issiqxonaning ichki jihozlariga kiradi. 
Issiqxonalarda qurilish, inventar va foydali maydonlarga ajra-
tiladi. 
Qurilish
– bu issiqxonaning asosini tashqi parametri bo„yicha 
egallagan maydon, 
inventar
– issiqxonani ichki uzunligi va eni 
hosilasi, erli issiqxonalarda o„stirilayotgan ekinlar egallagan yer, 
qator oralari va qator orasidagi yo„laklar, so„kchakli issiqxonalarda 
barcha so„kchaklar va ularga osib qo„yilgan supachalar (polok) 

---

foydali
maydondir. Inventar maydondagi yo„llar va doim ishlaydigan 
jihozlar egallagan maydon, foydali maydonga kirmaydi. 
Foydali maydonni inventar maydonga nisbati maydondan 
foydalanish koeffitsientini ko„rsatadi. U ikki nishabli so„kchaklida 
0,60, blokli va angarlida esa – 0,8 teng. 
Maydon to‘siqlari koeffitsienti
– issiqxona konstruksiyasini 
baholovchi muhim o„lchov qiymati bo„lib, u issiqxonaning barcha 
to„siqlari (usti va yon devorlari) yuzasini inventar maydonga 
nisbatini bildiradi. Issiqxona maydoniga ko„ra u: bir zvenoliklarda – 
1,51-1,7; angarsimonlarda – 1,40-1,50 teng. To„siqlar koeffitsienti 
qanchalik kam bo„lsa, har 1 m
2
inventar maydondan issiqlikni 
yo„qotish miqdori va mablag„ sarfi hajmi shunchalik kam bo„ladi. 
Issiqxonalar biri ikkinchisidan bir qator foydalanish va qurilishi 
belgilari bilan farqlanib, ulardan eng asosiylari quyidagilardir: 

vazifasiga ko„ra – sabzavot tezlashtirib o„stiriladigan, 
bunda sabzavotlar yetishtiradi; ko„chat yetishtiradigan, bunda 
issiqxonalar uchun ko„chat ishlab chiqariladi; ko„chat-sabzavot 
yetishtiradigan, ularda ochiq maydonga ekish uchun ko„chat, so„ng 
sabzavot yetishtiriladi (12-rasm);

sanoat korxonalarining yordamchi xo„jaliklari uchun 
mo„ljallangan issiqxonalar;