S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

FTP trafigini qо‗lga kiritish.
Ushbu punktda, FTP protokoli 
orqali shifrlanmasdan uzatiladigan hujjatning saqlanishi kо‗rib chiqiladi 
va TLS ga asoslangan shifrlashdan foydalanilganda foydali bо‗lgan 
narsalarni qо‗lga kiritib bо‗lmaslikka ishonch hosil qilamiz. Cerberus 
FTP Server FTP server sifatida ishlatiladi va har qanday brauzer 
masalan, Internet Explorer mijoz sifatida ishlatiladi (bu ishda FireFTP 
deb nomlangan Mozilla Firefox plagini qо‗llaniladi). 
Wireshark da paketni qо‗lga kiritish boshlanadi va qulaylik uchun 
FTP orqali filtrlash о‗tkaziladi (―ftp or ftp-data‖ qо‗shtirnoqsiz teriladi).
FTP serveri manzili brauzerning manzil satriga kiritiladi: ftp://manzili> va Enter tugmasi bosiladi. Serverda test.txt deb nomlangan 
matn hujjati bо‗ladi, u yuklab olinadi. Endi esa sniferda nima sodir 
bо‗lganini va qanday paketlar qо‗lga kiritilganini kо‗rib chiqamiz. 
Faqatgina ma‘lumotni emas, balki login va parolni ham qо‗lga olish 
mumkin. Shunday qilib biz ushlangan paketlarda hujjatning mazmunini 
topamiz. FTP fayllarini uzatish jarayoni haqida bir necha sо‗z: server 
avval mijozga qutlov bannerini (bu holda, 220-Welcome to Cerberus 
FTP Server) yuboradi, foydalanuvchi USER va PASS komandalaridan 
foydalangan holda serverda tasdiqlanadi, buyruqni ishlatadigan katalog 
rо‗yxati LIST va RETR buyrug‗i yordamida kerakli faylni suratga oladi. 
RETR buyrug‗ini paketlar rо‗yxatida izlaymiz. Buni amalga oshirish 
uchun Ctrl+F tugmasini bosib, qidiruv parametrlarida Find by String va 
Search in Packet Bytes tanlanadi, qidiruv maydonchasida RETR 
kiritiladi va Enter tugmasini bosiladi. Agar fayl mavjud bо‗lsa, mijoz 
serverga buyruq yuborgan paket topiladi, server 150 Opening data 
connection javobini, keyinchalik esa hujjat mazmuni saqlanuvchi 
paketni yuboradi. Snifing muammosi avvalroq - xablarga asoslangan 
tarmoqlarda dolzarb bо‗lgan - bu svitchlar tarmoqlari uchun ARP 
spoofing texnologiyasi tufayli hozir ham dolzarb bо‗lib qolmoqda. 
Bundan tashqari, bugungi kunda passiv rejimdagi sniffing amalga 
oshirilishi mumkin bо‗lgan simsiz tarmoq jadal sur‘atlarda rivojlanib 
bormoqda. 
Snifingni oldini olishda yagona yechim shifrlashdir. Ma‘lumotni 
ishonchli bо‗lmagan dastur protokollari yoki eski protokollar orqali 
ochiqdan-ochiq yetkazib berilishiga yо‗l qо‗ymang. Xavfsiz bо‗lmagan 
protokollarni (masalan, SSH) shifrlangan ishonchli protokollarga 
(masalan, telnet) qо‗lga olish uchun jiddiy tо‗siqni yaratadi. Kо‗p 
hollarda barcha xavfli protokollarni almashtirish mumkin emas. 

---

94