S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

(karding)
, shaxsiy ma‘lumotlarni olish 
bilan bog‗liq firibgarlik 
(fishing)
, aloqa xizmatlaridan noqonuniy 
foydalanish va aloqa sohasidagi boshqa yolg‗onlar 
(frod, trafikni 
о‗g‗irlash)
, obyekt axborot tizimi hisoblanuvchi sanoat va boshqa 
josuslik va shu kabilar. 
Fosh 
etish 
uchun 
kompyuter 
kriminalistikasi 
usullaridan 
foydalaniladigan har qanday jinoyatni kompyuter jinoyati deyish 
mumkin. Xorijiy adabiyotlarda va boshqa rasmiy hujjatlarda «computer 
crime» о‗rniga tez-tez «cybercrime» - kiberjinoyatchilik, kiberjinoyat 
iboralari foydalaniladi. 
Kо‗pincha quyidagi iboralar ishlatiladi: 
Kompyuter jinoyati (kiberjinoyat) – 
tadqiq uchun tabiiy shart 
axborot 
texnologiyalari 
sohasida 
maxsus 
bilimlarni 
qо‗llash 
hisoblanadigan ma‘muriy huquqbuzarlik. 
Kompyuter va kompyuter axboroti kompyuter jinoyatida uchta 
rolni о‗ynashi mumkin: 

tajovuz qilish obyekti; 

sodir etish quroli; 

dalil yoki dalil manbasi. 
Barcha uchta holatda dalillarni aniqlash, yig‗ish, aniqlash va tadqiq 
qilish uchun maxsus bilim va maxsus usullar talab etiladi.
Axborot xavfsizligini ta‘minlash muammosi insonlar axborot 
bilan almashinishni, tо‗plashni va saqlashni boshlagan vaqtdan dolzarb 
hisoblanadi. Har doim insoniyatning muhim yutuqlarini ishonchli 
saqlash zarurati paydo bо‗lgan. Analog tarzida maxfiy axborot 
almashinuvi va uning ishonchli himoyasiga zarurat paydo bо‗lgan. 

---

30 
Kompyuter jinoyati – 
jinoyat kodeksida kо‗rsatilgan mashina 
axboroti jinoiy tajovuz qilish obyekti hisoblanadigan jamiyat uchun 
xavfli harakatdir. Joriy holatda jinoyat predmeti yoki quroli sifatida 
mashina axboroti, kompyuter, kompyuter tizimi yoki kompyuter 
tarmog‗i xizmat qiladi.
Kompyuter jinoyatini shartli ravishda ikkita katta kategoriyaga 
ajratish mumkin:

kompyuter ishiga aralashish bilan bog‗liq jinoyat; 

kompyuterni kerakli texnik vosita kabi foydalaniladigan 
jinoyat. 
Kompyuter ishiga aralashish bilan
bog‗liq jinoyat asosiy 
kо‗rinishlarini sanab о‗tamiz.