S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

5.5. Tadqiq qilish jarayoni
Tadqiq 
qilish davomida mutaxassislar 
quyidagi 
harakatlarni 
amalga oshiradilar: 
1.
Vaziyatni 
baholash - tadqiq 
qilishning 
kо‗lamini va olinadigan xatti-harakatlarini tahlil qilish. 
2.
Ma‘lumotni 
tо‗plash, 
dalillarni himoya qilish, 
tо‗plash va saqlash. 

---

162 
3.
Ma‘lumotlarni tahlil qilish, real qiziqish uyg‗otuvchi, 
keyinchalik ish jarayonini tushunishga imkon beruvchi hodisa 
va raqamli dalillarni tahlil qilish va о‗zaro bog‗lash.
4.
Amalga oshirilgan tadqiq qilish bо‗yicha hisobot 
tayyorlash - axborotni tо‗plash va tashkillash, yakuniy hisobotni 
tayyorlash.
Tadqiq qilishni boshlashdan oldin tadqiq qilish jarayoniga turtki 
berish kerak. Avval siz advokatlarni tajovuzkorning ma‘muriy (jinoiy) 
ishi bilan shug‗ullanishi uchun jalb qilish masalasini aniqlashtirishingiz 
kerak. Agar ha bо‗lsa, huquq tartibot idoralarini jalb qilish lozim.
Biroq bu tadqiq qilishning keyingi bosqichlarida amalga oshirilishi 
mumkinligini yodda 
tutish zarur. 
Birinchi 
navbatda, tajovuzkorlar 
tomonidan keltirilishi mumkin bо‗lgan kelajakdagi zararni bartaraf etish 
kerakligini anglash kerak. Albatta, davlat xavfsizligi manfaatlariga xilof 
bо‗lmasa, eng muhimi, tashkilotni mumkin bо‗lgan zararlardan himoya 
qilishdir.
Rahbariyatni xabardor qilish.
Agar xavfsizlik siyosati Insident 
ruxsatini о‗z ichiga olmasa, korxona boshqaruvidan Insidentning ichki 
tekshiruvi uculiga ruxsat olish talab qilinadi. Bunday holatda vaziyatni 
tо‗liq baholash va keyingi bosqichlarni aniqlash kerak. Buning uchun 
quyidagilar bajariladi.
a) Agar tashkilotda muayyan Insidentga javob berish siyosati 
bо‗lmasa, boshqaruvni yozma ravishda xabardor qilish va vakolatli 
shaxsdan kompyuterni tadqiq qilish qilish uchun yozma ruxsat olish 
kerak.
b) Tadqiq qilish davomida u bilan bog‗liq barcha harakatlarni 
hujjatlashtirish kerak. Insident davomida yuz bergan barcha hodisalar va 
unga javobning qonuniy tafsilotiga ega bо‗lishingiz zarur. Tadqiq qilish 
jarayonidagi harakatlarni tasvirlash uchun keyinchalik bu hujjat 
ishlatilishi mumkin.
c) Insident kontekstiga kо‗ra va davlat xavfsizligiga tahdid 
bо‗lmaganda tashkilotni kelajakdagi zararlardan himoyalash asosiy 
vazifaga 
aylanadi. 
Tashkilotning 
xavfsizligi 
kafolatlangandan 
sо‗ng, ishni tiklash va Insidentni tekshirish kerak.
Sizning yechim va dalillaringiz sud davomida shubhaga olinishi 
mumkin, negaki kompyuter dalillarini tо‗plash jarayoni qiyin bо‗lib, 
turli usullar turli natijalarni berishi mumkin.