S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

UNIX va Linux
tizim jurnallari. 
UNIX operatsion tizimlarning 
xilma-xilligiga qaramay, ularning barchasi tizim jurnallarini yig‗ish va 
saqlash uchun о‗xshash tizimga ega. «MacOS-X» operatsion tizimida 
hodisalarni loglarga yozish xuddi shunday tarzda joylashtirilgan. 
Syslogd deb ataladigan maxsus dastur (jarayonlar) turli dasturlar 
va jarayonlardan xabarlar oladi va ularni tegishli fayllarga aylantiradi. 
Bir manbadan xabarlar turli fayllarga yuborilishi mumkin, turli 
manbalardan xabarlar bir xil faylga yuborilishi mumkin - tizim juda 
moslashuvchan tarzda tuzilgan. Voqealar xabarlari mahalliy yoki tarmoq 
orqali qabul qilinadi/ Har ikkala usul ham bir xil protokoldan 
foydalanadi. 
Yaratilgan har bir xabar ikkita identifikatsiyalash xususiyatiga ega 
- ustuvor (priority) va resurs (facility). Ularning birikmasi fayllar 
tomonidan olingan xabarlarni keyinroq tartiblash uchun xizmat qiladi. 
Qabul qilingan syslogd xabarlari vaqt tamg‗asi bilan ta‘minlangan 
va bitta xabar asosida bitta matn bо‗yicha tekis matnli faylga yoziladi. 
Ushbu xabarlarni matnli fayllar bilan ishlaydigan har qanday matn 
muharriri yoki boshqa dasturda kо‗rish mumkin. 
IOS tizim loglari
. Internetdagi kalit va routerlarning sezilarli 
qismi (agar kо‗pi bо‗lmasa) IOS operatsion tizimini boshqaradi. Aloqa 
asboblari uchun boshqa operatsion tizimlari OTga о‗xshash, xususan, 
ular xuddi shu tarzda tizimga kirishadi. Bunday odatiy qurilmalar 
orasida «Cisco», «Juniper», «Huawei» va boshqa bir qator brendlar 
bilan jihozlangan kommunikatsiya uskunalari mavjud. Bu kо‗pchilikni 
tashkil etadi. 
IOS tizimida quyidagi hodisalar qayd qilinadi: 

interfeysi yoki port maqomini о‗zgartirish;

ma‘mur yoki qurilma ruxsati;

qurilma konfiguratsiyasini о‗zgartirish va saqlash;

(ACL entry) qoidasiga mos tushuvchi tranzit paketini qabul 
qilishi; 

boshqalar. 
Voqealar xabarlari odatda syslog yoki SNMP orqali tashqi log 
serveriga yuboriladi. Bundan tashqari, bir nechta sо‗nggi xabarlar tezkor 

---

84 
xotira buferida saqlanadi va tegishli buyruq (show logging) bilan 
kо‗rsatilishi mumkin. 
Agar aloqa asbob-uskunalari loglari bilan tanishish kerak bо‗lsa, 
quyidagilarni qilish kerak: 

ushbu qurilma qayerdan yuborilganligini aniqlash uchun 
mavjud qurilma konfiguratsiyasiga (konfiguratsiya fayli) kirish huquqini 
beradi 
(show 
running-config 
buyrug‗i); 
yuqorida 
kо‗rsatilgan 
konfiguratsiyani (yoki faqat loglarga tegishli qismini) saqlash va 
hujjatlashtirish; 

(ixtiyoriy) sо‗nggi xabarlar bilan qurilma buferini kо‗rish; 

rо‗yxatga oluvchi serverni, ya‘ni loglarni qabul qiladigan va 
saqlaydigan serverni aniqlash; 

rо‗yxatga oluvchi serverga kirish huquqini qо‗lga kiritish va 
qiziqtiradigan qurilmadan olingan loglarning qaysi faylga kiritilishini 
aniqlash uchun uning syslog- demoni konfiguratsiyasi bilan tanishish; 
yuqoridagi syslog-demon konfiguratsiyasini saqlash va hujjatlashtirish; 

kerakli qurilmadan jurnallar saqlangan fayllarni tekshirish 
yoki о‗chirish. 

Ozchilikni tashkil etuvchi ba‘zi aloqa qurilmalari IOS va 
shunga о‗xshashlarni ishlatmaydi. Bunday notabiiy qurilmalarda 
loglarni boshqacha tartibda ajratish mumkin. Ayniqsa, loglar lokal 
ravishda saqlanishi yoki nostandart protokol yordamida rо‗yxatga olish 
serveriga uzatilishi mumkin.