S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Asosiy xulosalar 
Raqamli kriminalistika – bu jinoyatlarni (insidentlarni) tadqiq 
qilish va kompyuterlarda, ma‘lumotlarni saqlash tizimlarida, kompyuter 
tarmoqlarida, mobil va boshqa raqamli qurilmalarda joylashgan raqamli 
dalillarni yig‗ish haqidagi, kompyuter axboroti shakliga (raqamli dalillar) 
ega dalillarni tadqiq qilish va olish usullari haqidagi, buning uchun 
qо‗llaniluvchi texnik vositalar haqidagi amaliy fandir. 
Raqamli kriminalistikaning vazifasi raqamli dalillarni saqlash, 
identifikatsiyalash, olish va hujjatlashtirish hisoblanadi. 
Forenzikani qо‗llash sohasi: kompyuter axboroti tajovuz qilish 
obyekti, kompyuter esa jinoyatni sodir etish quroli kabi shakllanuvchi 
hodisalarni tergov qilish va tahlillash. 
Kompyuter jinoyatining 3 yо‗nalishi ajratilib kо‗rsatiladi: axborot 
xavfsizligiga qarshi jinoyat; elektron axborot boshqa jinoyatni sodir 
etish vositasi hisoblanuvchi jinoyat; kompyuter va boshqa elektron 
texnikadan foydalanilib sodir etiladigan jinoyat. 
Raqamli 
kriminalistikaning 
kо‗rinishlari: 
kompyuter 
kriminalistikasi, tarmoq kriminalistikasi, mobil kriminalistika. 
Raqamli kriminalistikaning vazifalari: tezkor-qidiruv tadbirlari 
(TQT) va kompyuter axboroti bilan bog‗liq jinoiy harakatlarni
taktikasini ishlab chiqish; kompyuter jinoyatining dalillarini tergov 
qilish va yig‗ish uchun apparat va dasturiy instrumentlar, usullarni 
yaratish; 
kompyuter 
axboroti 
bilan 
bog‗liq 
qoidabuzarliklarni 
kriminalistik xarakteristikasini о‗rnatish. 
Raqamli kriminalistika predmetlari: axborot texnologiyalari, 
amaliy dasturiy ta‘minotni о‗rganish usullarini, kompyuter jinoyati 
bо‗yicha kriminal, tezkor, jinoiy va sud amaliyoti, tizim ishini tadqiq 
qilish usullari. 
Kriminalistikaning tadqiq qilish usullari umumilmiy (kuzatish, 
tavsiflash, taqqoslash, umumlashtirish, ekstropolyatsiya, modellashtirish) 
va 
maxsus 
usullarga 
(xususiy-kriminalsitik 
va 
boshqa 
ilm 
ma‘lumotlariga asoslangan) ajraladi.
Kompyuter kriminalisti maxsus kriminalistik texnikasiz ham 
ishlashi mumkin. Kompyuterning о‗zi yetarlicha universal instrument. 
Biroq maxsus texnika ishni juda yengillashtiradi.
Kriminalistik axborot tizimlari TQT uchun turli hujjatlarni 
rasmiylashtirilishini tezlashtiradi va/yoki osonlashtiradi; kerakli meyoriy 
aktlarni, izohlarni topishni, maslahat olishlarni tezlashtiradi; ham 
ommaviy, 
ham 
yopiq 
barcha 
ma‘lumotlar 
bazasi, 
hisoblar, 

---

28 
qо‗llanmalarga ruxsatni tezlashtiradi va osonlashtiradi; xabarlarni ushlab 
olish bilan bog‗liq TQT о‗tkazilishini avtomatlashtiradi va tezlashtiradi. 
Kontr-forenzika – bu raqamli dalillarni qidirish, aniqlash va 
mustahkamlash 
usullariga 
qarshi 
usullardir. 
Anti-kriminalistik 
texnikaning sezilarli qismi – professional emas, lekin sodda ham emas. 
Anti-kriminalistik bozor sezilarli darajada kriminalistik bozordan kichik.