S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Maxfiylikni buzish
va ma‘lumotlarni 
himoya 
qilish 
choralari
Ma‘lumotlarni muhofaza qilish qoidalarini buz-
gan holda shaxsiy ma‘lumotlarni yig‗ish, tarqa-
tish, olish yoki ulardan foydalanish uchun kom-
pyuter tizimidan foydalanish bilan bog‗liq xatti-
harakatlarni ifodalaydi. Misol uchun, bu jino-
yatchning onlayn-savdoda ishtirok etgan va o‗z 
ma‘lumotlarini oshkor qilmaslik kerak bo‗lgan 
mijozlar ma‘lumotlar bazasidan oshkor qilgan 
holatlarini o‗z ichiga oladi. 
Kompyuterli 
firibgarlik 
yoki 
soxtalashtirish
Kompyuter tizimiga yoki ma‘lumotni noto‗g‗ri yo-
ki adolatsiz ravishda olish, boshqa iqtisodiy man-
faatlar yoki majburiyatlardan qochish, shuningdek, 
kompyuter tizimiga aralashish bilan bog‗liq xatti-
harakatlar yoki ishonchsiz axborotni yaratishga olib 
keladigan ma‘lumotlar uchun, kompyuter ma‘lu-

---

225 
motlari. Masalan, jinoyatchining bank tomonidan 
pul o‗tkazmalarini o‗z hisobiga yo‗naltirishga qara-
tilgan dasturda o‗zgartirishlar kiritilgan holatlar 
mavjud yoki jinoyatchining mol-mulkni noto‗g‗ri 
ishlatish uchun moliyaviy muassasadan dastlabki 
elektron pochta manziliga o‗zgartirishi mumkin 
bo‗lgan holatlar mavjud. Shaxsiy ma‘lumotni olish 
yoki mablag‗larni haqorat qilish maqsadida ko‗plab 
bunday xabarlarni taqsimlash fishing deb atala-
di. Kompyuterni firibgarligiga kelsak, ayrim mam-
lakatlar qonunchiligida dastlabki kompyuter ma‘-
lumotlari qonuniy majburiyatlarni shakllantirishga 
qaratilgan hujjatlarga tegishli bo‗lishi kerak. Bosh-
qa mamlakatlarda huquqbuzar harakatlar qonuniy 
majburiyatlarga bog‗liq ravishda ko‗rib chiqilgan 
yoki qo‗llanilgan o‗zgartirilgan nusxasini olish 
maqsadida harakat qilishlari kerak.