S.S.Baratova – JDPI. Maktab menejmenti kafedrasi,
magistr.
Annotatsiya:Rahbarning shaxsiy xulqini aniqlash va o’rganish
.
Kalit so’zlar: rahbar
, lider, xulq, shaxs,majlis,lavozim,hukmronlik.
Hozirgi kunda yaxshi rahbar bo’lish uchun psixologlarni fikricha rahbarlarni
psixodiagnostika usulida tekshirish
natijasida quyidagi belgilarini aniqladilar:
1.irodali, maqsadga erishish yo‘lida uchragan to‘siqlarni engishga qodir;
2.atonatli, aqlli tarzda tavakkallik qila oladigan, bardoshli;
-tashabbuskor va mayda e’tiborsiz ishlarni afzal ko‘radi,
3.ruhiy barqaror va o‘zini bo‘lar - bo‘lmas takliflar bilan band bo‘lishiga yo‘l
qo‘ymaydi;
4.yangi shart - sharoit va
talablarga yaxshi moslashadi;
5.o‘z-o‘ziga tanqid bilan qarovchi, nafaqat o‘z muvaffaqiyatlarini, balki
muvaffaqiyatsizliklarini ham aql bilan baholaydi;
6.o‘ziga va boshqalarga nisbatan talabchan, topshirilgan ishni talab qila oladi;
7.tanqidiy ko‘z
bilan qaraydigan, o‘ziga jalb qiladigan takliflarning nozik
tomonlarini ko‘ra oladi;
8.ishonchli, o‘z so‘zida turadi, unga suyanish mumkin;
9.sabr - toqatli, xatto ortiqcha ish yuklangan sharoitda ham ishlay oladi;
10.yangilikka beriluvchan, noan’anaviy vazifalarni yangicha usullar bilan xal
qilishga moyil;
11.sharoitga qarab, xulq -atvorini o‘zgartirish qobiliyatiga ega, talab qilishi ham,
dalda berishi mumkin.
Lider vaziyatni his qilib, kerakli fazilatlarini o‘z vaqtida ishlata olishi shart.
Hatto ishlash sharoiti noqulay bo‘lib, atrofidagilar xush ko‘rmasa ham.
Qiyinchiliklar yana
shundan iboratki, haqiqiy lider bir-biriga zid fazilatlarni ham
o‘zida mujassamlashtirishiga to‘g’ri keladi, Masalan, ularda quydagi hislatlar
bo’lishi kerak.
- predmetni aniq bilish doirasida qolib, keng ko‘lamda
fikrlay olishi;
-o‘z tamoyillariga sodiq qolgan holda, qarama-qarshi nuqtai-nazarlarni tushunishi
va undan foydalana olishi;
-boshqalarning tazyiqiga berilmasligi; foydasiz
loyihaparastlik bilan
shug’ullanmasdan, yangi g’oyalar qabul qila
olish;
-tavakkal qilish va mumkin qadar kam xato qilishi;
-talabchanlikni saqlagan holda xushmuomala, nazokatli bo‘la olishi kerak.
Hozirgi zamon lideri juda yaxshi psixolog bo‘lishi zarur. Gap, albatta, maxsus
bilimlar haqida emas, balki birga ishlayotgan odamni bilish haqida borayotir.
Lider bo‘lishning asosiy yo‘llari
Jamoaning barpo etilishi va guruh faoliyati malakasini o‘stirish
Garchi ko‘pchiligimiz otasi, onasi va bitta yoki ikkita ukasi va singlisi bo‘lgan
oilada o‘sgan bo‘lsakda, bitta ota-onasi bo‘lgan yoki ulardan biri ko‘p uyda
bo‘lmagan oilada tarbiyalangan kishilar ham bor. Oila- bu bola uchun birinchi
ijtimoiy guruhdir. Shuning uchun ham ayni shu oila insoning kelgusidagi hayotiga
katta ta’sir ko‘rsatadi.
Birinchi majlisni qo‘l ostidagilardan ularning rejalari haqida so‘rash va
o‘zgartirilishi mumkin bo‘lgan narsaga nisbatan ularning o‘z takliflarini aytib
berishni
iltimos qilishdan boshlash yaxshi usul hisoblanadi, Bu birinchi majlisni o‘tkazish
uchun to‘laqonli mantiqli sabab bo‘ladi. Faqat Siz ehtiyotkor bo‘lishingiz va o‘z
fikringizni aytishga, taklif qilishga yoki talablar qo‘yishga juda shoshilmasligingiz
kerak. Kuzatib turishga, va qo‘l ostingizdagilarning fikrini eshitishga o‘zingizga
vaqt
bering. Majlislar oldindan belgilangan vaqtda muntazam o‘tkazilib turishiga
qaramasdan, odamlarga majlis o‘tkazilishi to‘g’risida
xabar berib, ularga yana bir
marta eslatib turish muhimdirAgar Siz majlis bayonnomasini olib borishni
istamasangiz, uni birortaga
topshirishingiz mumkin yoki eng qiziqarli axborotlarni
o‘zingiz yozib boring. Siz
majlisni olib borishning qator qoidalarini belgilashingiz
mumkin.Chunonchi,aytishingiz mumkin: " agar biz
muhokama qilayotgan
masaladan chetga chiqib
ketganimizni ko‘rsam, men majlisni unga qaytarishga
haqqim bor",
yoki Siz aytishigiz
mumkin: " Agar men kun tartibidagi biror bandni
muhokama qilishga belgilangan
vaqtdan ko‘proq sarf
qilinganini sezsam, men
muzokarachilarni to‘xtatishiga haqqim
bor". Shuningdek, Siz ochiq munozara
foydali ekanligi va yangi g’oyalar tug’ilishiga
imkoniyat yaratishi haqida
gapirishingiz mumkin; ammo adovat ruhida muhokama
qilish mahsuldor
hisoblanmaydi, bunday paytda Siz bunday muhokamani to‘xtatib,
boshqa masalaga o‘tishingiz lozim. Sizning xodimlaringiz
qanday masalalarni
jamoaviy hal bo‘lishini, qanday qarorlar faqat boshliqlar tomonidan qabul
qilinishini
aniq bilishlari zarur. Bu ko‘pgina tushunmovchiliklardan holi bo‘lishiga
yordam
beradi.
