S. R. Matiyazova, G. D. Adilova

Offshor sug‘urta kompaniyasi
- maxsus maqomga ega bo‘lgan sug‘urta 
kompaniyasi. Offshor sug‘urta kompaniyalari soliq to‘lash stavkalari eng kam 
bo‘lgan offshor zonalarda (Bermud oroli, Gernsi, Men va Keymanov orollari) 
tashkil etiladi. Offshor zonalarda amalga oshiriladigan sug‘urta operatsiyalari 
sug‘urta kompaniyasini tashkil etishda qatnashgan ta’sischilar joylashgan davlati 
organlari tomonidan nazorat etilmaydi. 
Proporsional qayta sug‘urtalash
- qayta sug‘urtalash shartnomasini tuzish 
shakli. Bu erda qayta sug‘urtalash kompaniyasi sug‘urta mukofotlarini umumiy 
tushumidagi va sug‘urta qoplamalarini to‘lashda o‘z ulushiga ega. Proporsional 
qayta sug‘urtalash shartnomalari kvotali, eksedentli va kvota-eksedentli 
shartnomalarini o‘z ichiga oladi. 
Raqobat
- sug‘urta kompaniyalarining sug‘urta bozoridagi o‘z ulushini 
egallashi uchun o‘zaro iqtisodiy musobaqasi. Raqobat sug‘urtalanuvchi uchun 
sug‘urta kompaniyalarini tanlab olishlarida ko‘mak beradi. Raqobat sug‘urta 
xizmatini kengayishida va ularning sifatini oshishida muhim ahamiyatga ega. Bir 
sug‘urta xizmatini ko‘rsatayotgan bir necha sug‘urta kompaniyalari raqobat 
sharoitida mijozlarni jalb etish uchun ularga sug‘urta shartnomalarini tuzishda, 
sug‘urta mukofotlarini to‘lashda va sug‘urta qoplamalarini qisqa muddatlarda 
to‘lashda imkoniyat yaratadi. 
Retrotsedent 
-
qabul qilib olingan qayta sug‘urtalash riskini retrotsessiyaga 
(ikkinchi qayta sug‘urtalash) beruvchi sug‘urta yoki qayta sug‘urtalovchi 
kompaniya. 
Retrotsessionariy
-retrotsedentdan 
riskni 
qabul 
qilib 
oluvchi 
qayta 
sug‘urtalovchi kompaniya. 
Retrotsessiya
- 1) qayta sug‘urtalashga ilgari qabul qilib olingan risklarni yana 
qayta sug‘urtalashga berish; 2) risklarni uchlamchi joylashtirish. 

---

186 
Risk
- 1) bitta kutilayotgan hodisa bo‘yicha xavfning yuzaga kelishi. Risk 
tushunchasi ko‘rinishlarining xilma-xilligi, uning sodir bo‘lishi natijasida yuzaga 
kelgan oqibatlarning og‘irligi, riskni ro‘y berishi sababli paydo bo‘lgan zararlarni 
mutlaq tugatish imkoniyati bo‘lmaganligi sug‘urta ishini tashkil etish uchun asos 
yaratadi. Shunday qilib, risk sug‘urtaviy huquqiy munosabatlarni shakllantirish 
uchun shart-sharoit yaratadi. Risk-riskli holatlarning yagonalik va o‘zaro 
aloqadorlik yig‘indisidir. Sug‘urta fanida risk tushunchasiga turlicha tariflar 
berilgan. Jumladan, risk-bu konkret hodisa yoki hodisalar yig‘indisi bo‘lib, ular 
sodir bo‘lgan taqdirda sug‘urta kompaniyasi qoplamalar to‘laydi. Risk sug‘urta 
obyekti bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘langan. Obyektga risk salbiy ta’sir ko‘rsatib, 
uni shikastlashi yoxud nobud qilishi mumkin. Shu tufayli risk - bu yagona 
tasodifiy hodisa bo‘lib, uning ro‘y berishi inson ongiga yoki irodasiga bog‘liq 
emas. Sug‘urta risklarining ro‘yxati sug‘urtalovchining sug‘urta javobgarligi 
hajmini tashkil etadi. Risk bahosining puldagi ifodasi sug‘urta tarif stavkasini 
tashkil etadi; 2) sug‘urta obyekti: 3) sug‘urta javobgarligi turi.