S. R. Matiyazova, G. D. Adilova

Sug‘urta hodisalari takrorlanish darajasi
- inshootlarning yonish darajasini, 
transport vositalarining avariya bo‘lish darajasini, aholi nogironligi darajasi va 
shunga o‘xshash darajalarni ifodalovchi ko‘rsatkich. Sug‘urta hodisalari sonini 
sug‘urta qoplamalari miqdoriga yoki sug‘urtalangan obyektlar miqdoriga nisbati 
sug‘urta hodisalari takrorlanish darajasini aniqlaydi. 
Sug‘urtada tarif siyosati 
- sug‘urta operatsiyalarini zararsiz o‘tkazilishini va 
sug‘urtalanuvchilarning manfaati yo‘lida sug‘urta tariflarini belgilash, aniqlash, 

---

194 
tartibga solish va tabaqalashtirish bo‘yicha sug‘urta kompaniyasining maqsadli 
yo‘naltirilgan faoliyati. Sug‘urtada tarif siyosati quyidagi asosiy prinsiplarga 
asoslanadi: 
1. Netto-mukofotlar va sug‘urta qoplamasi o‘rtasidagi ekvivalentlik. Har bir 
sug‘urta turi bo‘yicha netto-stavka zararlarning ehtimol tutilgan miqdoriga 
maksimal darajada to‘g‘ri kelishi zarur. 
2. Sug‘urtalanuvchilarning asosiy qismi uchun sug‘urta tarifi miqdorining 
qulayligi. Tarif stavkalarini yuqori darajada belgilanishi sug‘urta ishini rivojlanishi 
uchun to‘siq bo‘ladi. 
3. Sug‘urta tarifi stavkalarining barqarorligi. Agar uzoq yillar mobaynida tarif 
stavkalari o‘zgarmasa, bu holat sug‘urtalovchining nufuzini oshiradi. Sug‘urta 
summalarining zararlilik ko‘rsatkichi kamaysa, sug‘urtalanuvchilarning manfaati 
uchun sug‘urta tarifi stavkasini o‘zgartirmasdan javobgarlik hajmini ko‘paytirish 
maqsadga muvofiqdir. 
4. Sug‘urta operatsiyalarining rentabelligini ta’minlash. 
Sug‘urtaviy tibbiyot
- turli kasalliklardan majburiy sug‘urtani nazarda tutuvchi 
sog‘liqni saqlash ishini tashkil etish shakli. Sug‘urtaviy tibbiyot bo‘yicha sug‘urta 
fondi ishchi-xodimlarning ish haqidan, tadbirkorlarning foydasidan, davlat 
dotatsiyasi hisobidan hamda xayr-ehson fondlarining majburiy ajratmasi hisobidan 
shakllanadi. Sug‘urtaviy tibbiyot bo‘yicha sug‘urtalangan kontingentga tibbiy 
sug‘urta polisi beriladi. Sug‘urtalanuvchiga tibbiy sug‘urta polisi bo‘lgan taqdirda 
tibbiy xizmat ko‘rsatiladi. Bunda tibbiy sug‘urta kompaniyasi, bir tomondan 
sug‘urtalanuvchilar bilan, ikkinchi tomondan tibbiyot muassasalari bilan 
shartnoma tuzadi.