S. R. Matiyazova, G. D. Adilova

Umumiy sug‘urta sohasi
- 
shaxsiy, mulkiy sug‘urta, javobgarlikni sug‘urta 
qilish hamda hayotni sug‘urta qilish sohasiga taalluqli bo‘lmagan boshqa sug‘urta 
turlari. 
Fakultativ obligator shartnomasi
- 
sedent qayta sug‘urtalovchi bilan 
kelishgan toifadagi har qanday sug‘urta riskini berishi, qayta sug‘urtalovchi esa 
ularni qabul qilishi shart ekanligi haqidagi qayta sug‘urtalash shartnomasi. 
Fakultativ qayta sug‘urtalash
- 
proporsional qayta sug‘urtalash 
shartnomasining turi. Fakultativ qayta sug‘urtalashda har bir berilayotgan risk 
bo‘yicha alohida shartnoma tuziladi. Sedent har bir risk bo‘yicha qayta 
sug‘urtalash zarur yoki zarur emaslik masalasini mustaqil ko‘rib chiqadi. O‘z 
navbatida, qayta sug‘urtalovchi ham sedentning taklifini qabul qilishi yoki qabul 
qilmasligi ham mumkin. 
Franshiza
- 
sug‘urta shartnomasi shartlarida ko‘zda tutiladigan 
sug‘urtalovchining zararni qoplashdan ozod etiladigan qismi. Franshiza sug‘urta 
summasiga nisbatan foizlarda belgilanadigan shartli va shartsiz franshizalarga 
bo‘linadi. SHartli franshizada sug‘urtalovchi belgilangan franshiza summasidan 
oshmaydigan zararni qoplash javobgarligidan ozod etiladi. Bu holda, agar 
ko‘rilgan zarar miqdori franshiza summasi miqdoridan oshib ketsa, sug‘urta 
kompaniyasi zararni to‘liq qoplaydi. Shartsiz franshizada ko‘rilgan zarar franshiza 
summasidan chegirilib qoplanadi. 
Fraxt
- dengiz yoki havo yo‘llari orqali yukni tashishda to‘lanadigan haq. 
Ushbu haq tarif yoki yukni tashish to‘g‘risidagi shartnoma bo‘yicha o‘zaro 
kelishilgan narx asosida to‘lanadi. Dengiz sug‘urtasida yuklarni tashishda fraxt 
polisi yoziladi va fraxt qiluvchiga beriladi. 
Fronting
- qabul qilib olingan riskni tegishli komissiya haqi evaziga 
to‘laligicha boshqa sug‘urta yoki qayta qayta sug‘urtalovchi kompaniyalariga 
berish. 

---

198