S, Qorayevning «Toponimika» qo'llanmasi toponimikaning ilmiy-nazariy asoslariga feamda O'zbekiston toponimiyasiga bag'ishlangan va shubhasiz, ijtimoiy hajitda gujnanitar fanJaming eng dolzarb

8.  Qorayev S. Toponomika. – T., 2006. – 320 b. 

 

 

9- MAVZU. GEOGRAFIK NOMLARNING YOZILISHI (2 soat). 

Reja: 

1.  Geografik nomlarning yozilish tartiblari. 

2.  Geografik nomlarning yozilishini standartlashtirish. 

3.  Geografik nomlar tanskripsiyasi. 

1.  Toponimlar  geografik  xaritalar  va  planlarning  ajralmas  tarkibiy  qismi 

hisoblanadi.  Shu  bilan  birgalikda  talay  toponimlar  qonuniy  hujjatlarda,  hukumat 

qarorlarida,  ma'muriy  boshqaruv  organlari  faoliyatida,  transport,  aloqa  ishlarida, 

xilma-xil  ma'lumotnomalarda,  ilmiy,  ta'lim,  axborotga  oid  va  boshqa  nashrlarda 

ko'plab uchrab turadi. 

Geografik  nomlarni  nuqsonsiz  to'g'ri  yozish  umumiy  imloviy  savodxonlikning 

uzviy bir qismidir. 

Geografik nom - toponim ham so'z, lekin biron obyektni ifodalaydigan atoqli ot. 

O'zbekiston  hududidagi  barcha  geografik  nomlar  o'zbek  tili  imlosining  amaldagi 

qoidalari asosida yoziladi. 

O'zbek tilida ikki va undan ortiq so'zlardan (turdosh otlardan) iborat (murakkab) 

geografik nomlar qo'shib yoziladi. Bunga misollar keltiramiz. 

Ot+ot. Abdiqishloq, Qorovulbozor, Qumgo'rg'on. 

Sifat+ot. Yomonjar, Mamaqishloq, Qiziljar, Qoratog', Uzunsoy, Sovuqbuloqchi, 

Torariq, Egriko'l. 

Son+ot:  Beshbuloq,  Qo'shrabot,  Yolg'iztol,  Mingchuqur,  Qo'shko'prik, 

To'qsonkamar, O 'ttizadir. 

Ot+fe'l; Soykeldi, Qo'yqirilgan, Tangatopdi, Qozonketgan. 

---

Birinchi  tarkibiy  qismi  sifatdan,  ikkinchi  tarkibiy  qismi  geografik  atamadan 

iborat  bo'lganda:  Balandmachit,  Balandravot,  Qyoqishloq,  Oqqo'rg'on,  Oqtepa, 

Ko'kbuloq, Ko'kgumbaz, Sarisuv, Sariqtepa, Qizilsuv, Qizilsoy, Qizilqum, Yuqoriovul, 

Etakovul, Quyimahalla, O'rtachek, O'rtasaroy kabi yoziladi. 

Birinchi  tarkibiy  qismi  sondan,  ikkinchi  tarkibiy  qismi  geografik  atamadan 

iborat bo'lganda Beshariq, Beshayvon, Yolg'izbog', Yolg'izqum, Yakkasaroy, Yakkatol 

shaklida yoziladi. 

Birinchi tarkibiy qismi tartib sondan, ikkinchi qismi geografik atamadan iborat 

bo'lgan hollarda Ikkinchisolma, Yettinchiqo'tir shaklida yozish maqsadga muvofiqdir. 

Quyidagi hollarda qo'shib yoziladi: O'zbek tilida ikki va undan ortiq so'zlardan 

iborat qo'shma (murakkab) geografik nomlar qo'shib yoziladi. 

Ot+ot: birinchi tarkibiy qismi kishj ismi (familyasi)dan, ikkinchi tarkibiy qismi 

geografik  atamadan  iborat  bo'lganda:  Abdiqishloq,  Shofayziquloq,  Rahimobod, 

Ismoiltepa. 

Ot+ot: birinchi tarkibiy qismi etnonimdan, ikkinchi tarkibiy qismi esa geografik 

atamadan iborat bo'lganda: Naymangishloq, Do'rmonariq, Qozoqovul, Yobuqo'rg'on, 

Arabband, Ka'rpamahalla. 

Ot+ot:  har  ikkala  tarkibiy  qism  htm  atamalardan  –  geografik  va  jjtimoiy-

iqtisodiy  atamalardan  iborat  bo'lganda:  Qumqo'rg'on,  Bozorjoy,  Qorovulbozor, 

Toshbuloq, Qumquduq, Sharloqsoy (sharloq, sharilloq-sharshara). 

Sifat+ot:  birinchi  tarkibiy  qismi  sifatdan,  ikkinchi  qismi  geografik  atamadan 

iborat  bo'lganda:  Balandmachit,  Balandravot,  Bo'laksuv,  Kattabuloq,  Kichikqishloq, 

Yangibozor,  Oyoqbog',  Oqqo'rg'on,  Ko'kbuloq,  Sarisuv,  Eskiquduq,  Tozayop, 

Qiziljar, Qoratog', Uzunsoy, Sovuqbuloq, Torariq, Egriko'l, Sho'rquduq, Yuqoriovul, 

Etakmahalla, Pastqishloq. 

Son+ot:  birinchi  tarkibiy  qismi  sondan,  ikkinchi  tarkibiy  qismi  geografik 

atamadan  iborat  bo'lganda:  Beshbuloq,  Yolg'izqum,  Yakkasaroy,  Qo'shrabot,