S. J. Razzaqov Namangan muhandislik-qurilish instituti

To’ldiruvchilarning donadorlik tarkibi
(granulometrik tarkibi), undagi 
turli kattalikdagi donalarning mavjudligi bo’lib, to’ldiruvchining o’rtacha 
namunasini standart elakdan o’tkazish natijasida aniqlanadi. Standart elaklar 

---

210 
to’’lami quyidagi o’lchamdagi elak ko’zlarini tashkil etadi: 0,16; 0,315; 
0,63; 1,25; 2,5; 5; 10; 20; 40; 70 mm va xokozo.
12.
Uzluksiz donadorlik tarkib 
deb, to’ldiruvchi namunasining standart 
elakdan o’tkazganda barcha elaklarda qoldiq qolsa va to’ldiruvchi 
aralashmasida 
D
eng katta
 
dan 
D
eng kichik
 
gacha bo’lgan barcha fraktsiyali 
to’ldiruvchilarga aytiladi. 
13.
 
Uzlukli (uzilgan zanjirli) donadorlik tarkib
deb, to’ldiruvchi aralashmasi 
tarkibida bir fraktsiyali to’ldiruvchilar bo’lmasa, u xolda ataladi.
 
14.
To’ldiruvchilarning sovuqqa chidamliligi
ularni suvga bo’ktirilgan 
holatda ko’’ martali muzlatish va eritish natijasida aniqlanadi. 
15.
Tog’ jinslari
yer qobig’ini yuzaga keltiruvchi mustaqil geologik jinslarni 
hosil qiladigan, ma’lum darajada o’zgarmas tarkibli minerallarning tabiiy
agregatlaridan iboratdir. Bitta mineraldan iborat tog’ jinslari oddiy yoki 
monomineral 
jinslar deb, bir necha mineraldan iborat tog’ jinslari esa 
murakkab, yoki 
‘olimineral
jinslar deb ataladi.
16.
Mineral 
(lotin tilida minera - ruda) – kimyoviy tarkibi va fizik xossalari 
bo’yicha taxminan bir jinsli tabiiy jism bo’lib, yer qobig’ida sodir 
bo’ladigan har xil fizik-kimyoviy jarayonlar natijasida hosil bo’ladi. 
17.
Magmatik tog’ jinslari
– olov suyuq massa – magmaning sovishi 
natijasida hosil bo’lgan Ularning tarkibi va xususiyati magmaning qotish 
sharoitidan kelib chiqadi.. 
18.