S. J. Razzaqov Namangan muhandislik-qurilish instituti

 G’ovak to’ldiruvchilar donasi yirikligi bo’yicha
qum (5mm gacha) va 
shag’alga bo’linadi. SHag’al esa quyidagi fraktsiyalarga bo’linadi:
5...10mm, 10...20mm va 20...40 mm. SHag’al quyidagi yiriklik bo’yicha 
xam ruxsat etiladi: 5...20mm yoki 5...40mm.
26.
G’ovak to’ldiruvchilarning markalari
uyilma zichligi bo’yicha 
o’rnatiladi. Agar uning uyilma zichligi 400 - 500kg/m
3
bo’lsa, bu 
to’ldiruvchi 500 markaga mos keladi, uyilma zichligi 600 kg/m
3 
bo’lsa, bu 
to’ldiruvchi 600 markaga mos keladi va boshqa. QMQ bo’yicha g’ovak 
shag’alning markasi 300,350,400 va hokazo 1200gacha 100kg/m
3
oraliqda 
o’rnatiladi. G’ovak qumning markasi 500...1400 kg/m
3
ni tashkil etadi. 
Bundan tashqari, yirik g’ovak to’ldiruvchilarning markasi uning 

---

212 
mustahkamligi bo’yicha ham o’rnatiladi, yahni tsilindrda maydalanishdagi 
mustahkamligi bo’yicha aniqlanadi. 
27.
 Tabiiy g’ovak to’ldiruvchilar
kelib chiqishi bo’yicha vulqon va cho’kindi 
turlarga bo’linadi. 
28.
G’ovak tog’ jinslari
pemzalar, shlaklar,tuflar, g’ovak bazalg’t, andezit 
g’ovak to’ldiruvchilar ishlab chiqarishda ishlatiladi.
29.
Pemza
- bu g’ovak shisha bo’lib, vulqon otilishidan, yahni magmaning 
ko’’chishidan va qotishidan yuzaga keladi.
30.
Pemzani ishlab chiqarish bosqichlari
- karg’erlarni qayta ishlash, 
maydalash va materiallarni navlarga ajratishdan iborat.
31.
Pemza tuzilishi 
g’ovaklar o’lchami 3mm gacha bo’lib, g’ovaklar shakli 
aylanadan yoki cho’zinchoq ko’rinishdan iborat bo’ladi.
32.
Pemza shag’alining siqilishdagi mustahkamlik chegarasi
2,5–40MPa ni 
tashkil etadi. Pemza yacheykali strukturaga ega bo’lib, mustahkamligining 
zichligiga bog’liqligidan kelib chiqib, kvadrat ‘arabola formulasi bilan 
baholanadi: R=A*r
n
bu yerda: 
A
=1;
n
=2 ga teng bo’ladi. 
33.