S h a n t a r a m

KIRK DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Birçoklarının dağdaki kampa kan ter içinde gelip berrak sudaki taşlar gib 
parlayarak gittiklerine tanık oldum. Öğretmen her daim sakin ve yumu­
şaktı. Ne olursa olsun, o şefkatli gülümsemesini yüzünden eksik etmezdi. 
Karşısındakini sabırla dinler ve hiçbir dış etkenin onunla empati kurmasını 
engellemesine müsaade etmezdi. Ne var ki Silvano ve benimle yalnızken bu 
kuralları bozuyordu.
Bazen Silvano’yla kâğıt oynadığımız derme çatma banyoya gelip aptallığa 
ve kötü niyetli cahilliğe sövüyordu.
Banyonun girişinde asılı ince muşamba perde bütün sesleri dışarı geçirse 
de, Idriss, normalde öğrencilerinin önünde, onlarla yüz yüzeyken asla böyle 
konuşmuyordu.
Dağ huzurluydu. Ve tıpkı bir açık hapishane gibiydi. Bir otorite ya da aş­
manız gereken duvarlar yoktu. Yine de Idriss’le yaşayanlar birbirlerine sağlam 
zincirlerle bağlıydı.
Onu seviyorlar ve ağlayıp zırlamadan yanından ayrılamıyorlardı. Idriss sev­
mesi kolay bir adamdı.
“Evrimsel olmayan bilgi,” dedi baş başa geçirdiğimiz nadir saatlerden birin­
de. Dağa geleli iki hafta olmuştu. “Özetle.”
“Yine mi?”
“Evet, yine, küstah entel,” dedi çubuğunu yakmam için öne eğilerek. 
“Gerçekliği paylaşımlarla kanıtlanmayan hiçbir bilgi bilgi değildir.”
“Pekâlâ. Elmaların ağaçlardan düştüğü bir dünyada, o elmaların düştüğü 
yerde durmaman gerektiği yeterli bir evrimsel bilgidir. Ya da birini havada ya­
kalamak veyahut yere düşen bir tanesini alıp yemek. Diğer bütün bildikleri­
miz, elmanın düştüğü yerdeki fiyatı ya da Mars’a bir uzay mekiği indirmemize 
yarayan hesaplamalar evrimsel bilgi değildir. Dolayısıyla onlara neden sahibiz 
ve ne işe yarıyorlar? İyi özetledim mi?”

---

“Eh. Ama evrimsel olmayan bütün bilgileri, bilimi, sanatı ve felsefeyi safdışı 
bırakırsak bilmek istediğimiz her şeyle ilgili bilgilere ulaşabileceğimiz kısmını 
atladın.”
“Sonra?”
“Aslında, bunun bir anlamı yok tabii. Mesela şu anda, dünyadaki kayıt­
larımıza dayanarak, bütün bilimlerin ve felsefenin bize kendimizi ve bizimle 
birlikte pek çok türü de yok etme imkânı verdiğini söyleyebiliriz. Dolayısıyla 
aslında bildiklerimizin kendi başlarına hiçbir anlamları yok. Ama hayvan do­
ğamızı aşıp insan doğamızı ifade etme yeteneğimizle birleştiğinde bu her şeyin 
anlamı olabilir.”
“Anlamadım.”
“Konuya doğru yerden bakıyorsun ama hâlâ göremiyorsun. Bütün hayvan­
ların kendilerine özgü bir doğası ve içgüdüleri vardır. Bizim doğamız da cüce 
şempanzelerinkine çok benzer. Ve tıpkı onlar gibi, aşırı stres altında, şempanze 
davranışları sergileriz.”
“Bizim hayvan doğamız bu mu?”
“Kesinlikle. Ama şempanzelerin aksine, biz her zaman doğalarımızın ge­
rektirdiği şekilde davranmayız. Çünkü davranışlarımızı geliştirme yeteneğine 
sahibiz. Bir şempanze sadece bir şempanzedir. Ama bir insan istediği her şey 
olabilir.”
“Nasıl?”
“İnsan doğamıza göre hareket ettiğimizde hayvanlar âleminde olmayan son 
derece insani kavramlar yaratırız. Demokrasi ve adalet gibi. Oysa şempanze­
lerde demokrasi yoktur. Aslanlarla zebralar sorunlarını mahkemelere taşımaz.”
“Evet ama...”
“Öte yandan biz insanlar davranışlarımızı fikirler, duygular, tutkular ve sa­
natla şekillendiririz. İnsanlığımızdan gelen kavramlarla. Bizler kendi kendimizi 
yaratırız. Hâlâ anlamadın mı?”
“Ama hayvani yönlerimiz de çok,” dedim. “Ben de birkaç kere onlara göre 
hareket ettim.”
“Elbette. Hayvan doğalarımız sıklıkla ve ne yazık ki çoğu zaman da gayet 
nahoşça ortaya çıkıyor. İnsanların sebep olduğu her türlü felaket kendilerini 
özgürce ifade eden hayvani içgüdülerimizden kaynaklanıyor. Ama bir gazete­
nin sanat ve bilim sayfaları insancıl içgüdülerimizin eseri.”
“Benim çalıştığım işte o tip eserlere yer yok.”
“Bizler istediğimiz her şey olabiliriz, Lin. İstersek melek bile olabiliriz. 
Gerçekten aklımıza koyduklarımızı gerçekleştirebilme kapasitemiz doğada baş­

---

ka hiçbir hayvanda yok. İnsan yanımız zihinlerimizi aşırı gurur ve açgözlülük­
ten arındırdığında sadece mucizeler başarmakla kalmayacak, bu dünyaya geliş 
amaçlarımızı da gerçekleşireceğiz. Biz zaten birer mucizeyiz.”
Uzun bir konuşmaydı ve bunun gibi konuşmaları bir soruyla bitirmeyi âdet 
edinmişti.
“Alınyazısı ve kader arasındaki fark ne?”