S. E. Xolmurotoy, N. T. Shoyusupova

mehnatdan  qoniqishning  ikkita  nazariyasini  ajratib  ko'rsatish  mumkin:
1) 
Mehnatdan  qoniqish  dolzarb  muammolardan  hisoblanmaydi.
Mehnat  qilish  hamisha  «qiyin»  bo‘lgan  va  bundan  keyin  ham  shunday  bo'lib
 
qoladi, ya’ni  inson  mehnat qilishga hamisha majbur bo'ladi, shuning uchun mehnat
 
qilish  k o‘ngildagidek  m ashg'ulot  hisoblanm aydi.  Bu  esa  a w a lo ,  insonlarning
 
ma’lumot  olishi,  madaniy  saviyasi  doimiy  ravishda  oshib  boraveradi.
2) 
Mehnatdan  qoniqish  dolzarb  muammolardan  hisoblanadi.
Ya’ni,  bu  masalani  hal  qilish  zarur  va  buning  imkoniyatlari  bor.  Mehnatdan
 
qoniqishni  yaxshilab  yo ‘lga  qo‘yishda  bir  qancha  institutlar  katta  yordam  beradi,
 
ya’ni  kasbga  yo'naltirishni  boshqarish,  mehnat tarbiyasi,  ta’lim  olish,  ijtimoiy-ruhiy
 
xizmatlar  tizimi,  mehnat  munosabatlarida  huquqiy  ishlar.Mehnatdan  qoniqishning
 
aniq,  ahamiyatli  m a’nolari  bor,  bular  m ehnatdan  qoniqishning  roli,  vazifalari,
 
ijtimoiy-iqtisodiy natijalari,  ishni  tashkil  qilishda,  boshqarishdagi  o ‘m i va boshqalar.
1.  Odamlar  bilan  o'tkazilgan  suhbatlar,  u lam in g  baho  beruvchi  fikrlari,
 
munosabatlariga  ko‘ra  aytish  mumkinki,  kundalik  yashash  tarzi,  ijtimoiy-iqtisodiy
 
tizimda,  ijtimoiy  muhitda  insonlar  uchun  ish  va  mansab  boshqa  qadriyatlar  bir
 
qatorda, ya’ni sog'liq,  shaxsiy hayot,  ko‘ngilli dam olish bir qatorda tursada, bulardan
 
yuqoriroq,  eng  oldingi  pozitsiyani  egallaydi.  Bir  so‘z  bilan  aytganda,  mehnatdan
 
qoniqish,  bu  eng aw alo,  ijtimoiy qoniqishdir,  millatning,  aholining,  alohida kishilar
 
yoki m a’lum guruh kishilari hayotining eng muhim ko‘rsatkichlaridan biri hisoblanadi.
 
Biz  qanday  yashayapmiz?  Biz  qanday  mehnat  qilyapmiz?,  degan  savollarga  javob
 
ba’zilar  uchun  yoshlikda,  ba’zilari  uchun  yetuklik  davriga to ‘g ‘ri  keladi.
2.  Mehnatdan qoniqish fiinksional ishlab chiqarish ahamiyatiga egadir.  Funksional
 
ishlab chiqarish ahamiyati mehnat natijalarining sifat va son miqdoriga, topshiriqlami
 
bajarishda  aniqlik  va  tezkorlikka,  odamlar  bilan  munosabatda  mas’uliyatlilik  bilan
 
yondoshishiga ta’sir qiladi.  Mehnat faoliyatining murakkab turlarida funksional ishlab
 
chiqarish ahamiyati kuchli bo‘ladi. Oddiy mehnat turlarida esa bunday katta ahamiyatga
 
ega bo‘lmaydi.  Uzoq vaqt ishlab katta ish tajribasiga ega bo‘lgan bir holatda mehnatdan
118

---

qoniqishning,  ish  faoliyatining  funksional  ko'rsatkichlariga  ta’siri tushib  boraveradi.
 
Bu  albatta  har bir ishchining,  xodimning  irodali,  tabiatiga  ko'plab  axloqiy sifatlarga
 
ham bog‘liq,  shuningdek,  ish faoliyati bilan kayfiyat ta’sirida b o im a y   mehnat qilishi
 
xiisusiyatlarga ham bog'liq.  Mehnatga munosabat har bir xodimning o'zining ishchanlik
 
qobiliyatiga, ish ko'rsatkichlariga o ‘zi baho bera olishiga asoslanadi. Bunda o ‘z -o ‘zidan
 
qoniqish  yoki  o ‘z -o ‘zidan  qoniqmaslik  hissi  ish  faoliyati  davomida,  aniq,  ma’lum