S. E. Xolmurotoy, N. T. Shoyusupova

aniq ko'ramizki, mulk - odamlar diqqatining obyekti, ulaming hayotida qandaydir
rol o'ynaydi, ulaming mehnat va iqtisodiy faoliyatida o ‘z o'rniga ega, qandaydir
sabab yoki qandaydir maqsad bilan unga intiladilar, ya'ni mulk o ‘ziga xos ijtimoiy
aspektlarga ega. Bular ichida eng um um iy, har tom onlam a qulay b oigan lari
quyidagilardir:
• boshqamv korxonalarini qabul qilish imkoniyati;
« mehnat munosabatlarida himoya m exanizmi, ishchi o ‘rinining kafolati, oylik
maoshini nazorat qilish, mehnat sharoitlari va uning mahsulotini realizatsiya qilish;
• mustaqillik va erkinlik omili, tadbirkorlik psixologiyasini amalga oshirish; ayniqsa
m ehnatga b o ig a n motiv, mas'uliyat juda kuchlidir;
• ijtimoiy obro1, mulkdorlar sinfiga kirish shartlari;
® maksimal boylikka erishish usuli, eng yengil, o ‘ziga jalb etadigan daromad
turi, kelajakda kattagina daromadni q o ig a kiritish;
• hokimiyatga erishish, uni ushlab turish, uni amalga oshirish, odamlar ustidan
hukmron b o iish , aniq individlar, guruhlar, subyektlami bo‘ysundirish.
146

---

Mulk va uni xususiylashtirishga b o ig a n munosabatlaming eng umumiylarini
sanab o ‘tamiz: Eng a w a lo , odamlar o ‘z manfaatlari, ehtiyojlariga qarab guruhlarga
b oiin ad ilar, shuning uchun turli darajada mulkka ehtiyoj yoki aloqadorlikka
munosabatlari nam oyon b o ia d i. Ba'zi birovlar nima b oigan d a ham mulk egasi
b oiish ga harakat qiladilar, boshqalar esa mulkka befarq qaraydilar.
Shunday od am lar borki, xususiylashtirishga «mafkuraviy» m unosabatda
b o ia d ila r , m asalan, davlat m ulki eng yaxshi ijtim oiy-iq tisod iy qurilm a deb
qaraydilar, yoki xususiy mulkchilikni tabiiy yashash tarzi, barcha m uam molami