S. E. Bekbergenov, Q. A. İsmaylov, M. B. Sharibaev YarımO’tkizgishler fizikası boyınsha mA’seleler shıG’arıW

3.3-ma’sele: Jaqtılıqtın’ ta’sirinde yarımo’tkizgishli kristallda ten’dey bo’listirilgen zaryad tasıwshılardın’ awısıq kontsentratsiyası payda boladı. Tiykarg’ı emes zaryad tasıwshılardın’ ten’salmaqlı kontsentratsiyası g’a ten’, al kontsentratsiyanın’ azayıwının’ baslang’ısh tezligi ge ten’ bolsa, to’mendegilerdi anıqlan’:

a) tiykarg’ı emes zaryad tasıwshılardın’ jasaw waqtın;

b) jaqtılıq deregin o’shirgennen keyin 2 ms waqıttan son’ nin’ ma’nisin tabın’.

Sheshimi: a) Awısıq zaryad tasıwshılardın’ kontsentatsiyasının’ waqıtqa baylanıslılıg’ı to’mendegi an’latpa menen anıqlanadı

(3.23)

bunda – jaqtılıq deregin o’shirgennen keyin zaryad tasıwshılardın’ awısıq kontsentratsiyası; τ - zaryad tasıwshılardın’ jasaw waqtı. (3.23) an’latpanı t boyınsha differentsiallasaq

(3.24)

τ₀ – p-tipli yarımo’tkizgishtegi elektronlardın’ jasaw waqtı.

Egerde t=0 dep alsaq, kontsentratsiyanın’ azawının’ baslang’ısh tezligin (3.25) an’latpadan menen anıqlaw mumkin

(3.25)

Ma’selenin’ sha’rti boyınsha tiykarg’ı emes tok tasıwshılardın’ kontsentratsiyası g’a ten’ bolg’anlıqtan, tiykarg’ı emes zaryad tasıwshılardın’ jasaw waqtın tabıw mu’mkin:

b) jaqtılıq deregin o’shirgennen keyin 2 ms waqıttan son’ zaryad tasıwshılardın’ awısıq kontsentratsiyası (3.23) an’latpa menen anıqlanadı

3.4-ma’sele: Qanday da bir qosımtalı yarımo’tkizgish almaz tipindegi reshetkag’a iye ha’m de tek g’ana gewekli o’tkizgiziwshen’likke iye. Eger Xoll turaqlısı g’a ten’ bolsa, geweklerdin’ kontsentratsiyasın ( ) ha’m onın’ qozg’alıwshan’lıg’ın ( ) tabın’. Yarımo’tkizgishtin’ salıstırmalı o’tkiziwshen’ligi ge ten’.









Sheshimi: Bizge belgili birdey belgidegi zaryad tasıwshılardan ibarat almaz tipindegi yarımo’tkizgishler ushın geweklerdin’ kontsentratsiyası Xoll turaqlısı menen to’mendegi formula menen baylanısqan:

(3.27)

bunda e – elementar zaryad.

Bunnan

(3.28)

(3.28) formulag’a san ma’nislerdi qoyıp esaplasaq:

Yarımo’tkizgishtin’ salıstırmalı o’tkizgishligi to’mendegi formula menen anıqlanadı:

(3.29)

bunda ha’m – sa’ykes elektron ha’m gewektin’ kontsentratsiyaları, al ha’m – olardın’ sa’ykes qozg’alıwshan’lıg’ı.

Elektronlıq o’tkizgishlikke iye bolmasa, onda (3.29) formuladag’ı skobka ishindegi birinshi ko’beyme nolge ten’, sonda (3.29) formula to’mendegishe ko’riniste jazıladı:

(3.30)

Na’tiyjede bizge kerekli qozg’alıwshan’lıq:

(3.31)

(3.31) formuladag’ı nın’ ornına (3.30) formuladag’ı shamalardı a’kelip qoysaq, to’mendegige iye bolamız:

(3.32)

(3.32) formulag’a kerekli ma’nislerdi qoyıp esaplasaq, to’mendegi ma’nisti alamız: