S avezbayev, S. N. Volkov

i
96
VII bob
YER TUZISH TUSHUNCHASI VA UNING MAZMUNI
1. Yer tuzish ta'rifi.
Yer tuzish - murakkab ijtimoiy-iqtisodiy hodisa; unga kiradigan tadbhiar tarkibi tarixiy rivojlanish jarayonida o'zgarib bOradi. Professor P.N.Pershin o'tgan asrning 20-chi yiliariidayoq, yer tuzish - o'fkaziladigan vaqti va joyi sharoitlarig'a bog'liq holdajudayam o'zgaruvchan qadirriiy hodisa degan fe'di. Professor A.V.Chayanov ta'kidlaganidek yer tuzish tushunchasiga nis adabiyoti va ntitqida har xii mazmun, yuklatilgan. Shusab'abli, yer tuzishning zamonaviy ta'rifini berish uchun unga tarixiy nuqtayi nazardan yana bir marta qarash, bu tushunchaga qanday ma'noberilganligini aniqlashkerak. U yana har xil atamalar («chegaralash», «yer o'lchash»,' «yer bb'yicha tuzish», «yer tuzish») bilan ham ataldi. «Yer tuzish» atamasining o'zi professor F;G.Nekrasov fikri bo'yieha 1906-yil paydo bo'ldi va oldin ishlatilib kelingan «chegaralash» atamasini o'zinihg tarkibiy qismi sifatida almashtirdi.
Yuqorida ko'rsatilganidek, to'ntarishdan oldingi yer tuzish asosan chegaralashdan - yer egaliklarining chegaralarini joylarda belgilash va huquqiy rasmiylashtirishdan iborat bo'ldi. Masalan, 1766-yilgi yo'riqnoma bo'yieha Bosh chegaralashning asosiy vazifasi quyidagidek «yer egaliklarining to'g'ri va e'tirozsiz chegaralarini belgilash yor-damida egalarining tinchligini tasdiqlash» edi. Unga S.P.Kavelin quyidagi ta'rifni berdi: «Davlat chegaralashi yer mulkchiligi chegaralarini moddiy va hujjatli mustahkamlashga va ular ichidagi yerlar sonini (maydonini) aniqlashga qaiatilgan texnik va huquqiy harakatlar yi-g'indisini o'zida mujassarnlashtlradi» (M.M.Шульгин. Землеус­тройство и переселение в России в XVI11 и первой пололвине Х1Хв. М.: Изд. Московского Межевого института, 1928. 128 с; С.П.Кавелин. Межевание и землеустройство М.: Изд. Юридического книжного магазина «Проведение», 1914. 129-150 с). Boshqacha aytganda, chegaralash bu, asosan, hududlar va _;yer egaliklari chegaralarini egalari huquqlarining hududiy chegaralari sifatida belgilashdan iborat yer tuzishning elementar shaklidir. Bunda