S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

Dostonda 36 g'azal, bir necha muxammas, musaddas va 1
mustazod bor. Ularning hammasida shoir taxallusi ko'rsatilgan, bu
bilan Sayqaliy o'z qahramonlari intilishlari o'z shoirlik qalbi ideallari
bilan vobasta ekanligini ta’kidlaydi. Bu she’rlar o'z uslubi va til
xususiyatlariga ko'ra, o'zbek xalq qissalariga xos xususiyatni eslatadi.
Lekin Sayqaliy dostonida keltirgan lirik she’rlar voqeband she’rlar
bo'lib, asardagi voqealar, sarguzashtlar bilan, qahramonlar taqdiri
va intilishlari bilan mustahkam bog'lanib ketadi. Natijada epik tasvir
bilan lirik tasvirda uzviy birlik yuz aga keladi. Sayqaliy dostonini xalq
orasida mashhur qilgan omillardan biri ham ana shundadir.
Sayqaliy bir epizodda Gulandom, Ruhafzo va Sarvosoning go'zal
portretlari, xulq-atvorlari madhini masnaviyda mana bunday keltiradi:
U gullar har birisi bir chamandin,
Biri Chindin, biri shahri Xo ‘tandin.
Uchi ham jumla mahvashlar sarosi,
Uchi ham dilrabolar intihosi.
Uchi ham sho‘x chashmu sho‘rangez,
Uchi ham joni oshiqqa jaforez.
Uchi ham bo safo, bayzo sirishte,
Uchi ham misli uch huri bihishte.
Uchi ham misli uch shamshodi larzon,
Uchi ham misli uch sadbargi xandon.

---

Ajab nozukbadan gulpirahanlar,
Ajab to‘ti takallum xushsuxanlar.
Alaming shanida kel, ey suxanvar,
Ki qilg‘il turf a mustazod darbar.
Ushbu mustazod Sayqaliyning uch obraz haqidagi fikrlarini
chuqurlashtirishga, kyengaytirishga xizmat ettiriladi:
Uch guli navrasta gulzori tamanno uch qutbi muzohib,
Bir—birlarini husnitti aylardi tamosho, zavq ila quvonib,
San qayda eding, Sayqaliy, ul та ’гака о ‘tmish, bul dahri fanodin,
Holo bo ‘sa ham yaxshilari ayla tamosho, yot anda suloyib.