S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

Rahmsiz sendek sitamgar ко ‘rmadim,
Kofiri badmehr, zolim ko'rmadim —
matla’si bilan boshlanuvchi g'azalidagi birinchi misra shu g‘azal 
maqta’sining ikkinchi misrasida o'zgarishsiz yana keltiriladi:
Toki Munisg'a rahme qilmading,
Rahmsiz sendek sitamgar ko'rmadim.
Quyidagi baytlar esa, she’rda xalq maqol, matal va naqllariga 
murojaat yetib, ularga sayqal berib, o‘z asarlari tarkibida ishlatish 
san’ati hisoblanmish irsol ul masal asosida yaratilgan:
Ahbob topdi vaslinu yod etmadi meni,
Chindur bu so‘zki, «Yo‘q xabari to ‘qning ochdin».
Yana:
Boqma el aybig‘a-yu o ‘z aybingga nazzora qil,
Ко ‘rmay о ‘z aybin, kishi aybini ко ‘rmak keldi ayb.
Munisning g‘azal va boshqa lirik janrdagi asarlarida xalq hazil- 
mutoibalariga, zavqli yumoriga xos baytu misralar ham ko‘p.
Yoshurdi yuzini mendin hayo bahona qilib,
Niqobin olmadi, eldin ibo bahona qilib.
Agar ogYimamish erdi ko‘rgali holim,
Ko‘z ochmadi manga og'riq bahona qilib.
Chun istadim buti zohidvashim yuzin ко ‘rmak,
Yuziga tutdi qo ‘lini duo bahona qilib.
«Savodi ta ’lim» manzumasi.
Yosh Shermuhammad ibtidoiy 
maktabda o‘qib yurgan yillaridayoq husnixat bobida yaxshi mashqlar 
qilib, etarli malakaga erishadi. Husnixat ta’limiga doir risolalami qayta- 
qayta o'qishdi. U 16-17 yoshlaridayoq chiroyli yozish qoidalarini 
to‘la o‘zlashtirib oladi. 0‘z xunarining samarasi sifatida Alisher

---

Navoiyning aruzga doir «Mezon ul-avzon» asarini, «Holati Sayyid 
Hasan Aidashei»ni, Mavlono Roqim devonini chiroyli qilib ko‘chirib, 
kitobat holiga keltiradi. Demak, Munisda kotiblik salohiyati ancha erta 
shakllangan. Shuning uchun ham u madrasani xatm etgach, saroyga 
ishga taklif qilinadi, mirzolik, farmonnavislik xizmatlarini muvaffaqiyat 
bilan ado eta boradi. Munis 1804 yili «Savodi ta’lim» nomida 352 
misralik manzuma-risola yaratadi. Nazmda, masnaviy shaklida yozilgan 
bu asar «Munis ul-ushshoq» devonining adog'ida keltiriladi. Ta’limiy- 
ma’rifiy ruhdagi bu asarda shoir yozishdan ko'zda tutgan maqsadini, 
orzularini shunday ifodalaydi: