С. А. Эгамбердиева молекуляр

Геномик селекция (genomic selection).
Ўсимлик ва 
ҳайвонларнинг замонавий селекциясининг геном бўйича текис 
тақсимланган ДНК-маркерлардан фойдаланишда белгига таъсир 
кўрсатувчи генлар тўғрисида маълумотлар бўлмаганда танлов 
ўтказиш имконини берадиган усули. 
MAS 
асосида беккрос селекция (marker assisted 
backcrossing)
– селекциянинг усули бўлиб, бунда кетма-кет беккросс 
читиштиришлар жараёнида донор навидан реципиент навига 1-2 
мақсадли ген ўтказилади ва геномнинг қолган қисмида реципиент 
нави генотипининг қайта тикланиши содир бўлади; бунда ҳар бир 
кейинги чатиштириш учун ўсимлик танлаш ДНК-маркерлар 
ёрдамида амалга оширилади. 
MAS асосида бир мартали генотиплаш билан қаторли 
селекция (singlelarge scale markerassisted selection – SLS MAS)
– 
эрта авлодларнинг бирида маркерлар ёрдамида баъзи белгилар 
бўйича номақбул генотипларни дарҳол чиқариб кейинги селекция 
учун ўсимликларни танлаш ва бу билан кейинги ишлар ҳажмини 

---

150 
анчагина камайтириш имконини берадиган қаторли селекциянинг 
анъанавий усулидан (ёки педигри усулидан) фарқ қиладиган селекция 
усули. Масалан, танлаш ўтказиладиган бир асосий ген ҳолатида F2 
авлодида кейинги таҳлилдан 75% (3/4) номақбул генотипларни, 2 ген 
ҳолатида – 94% (15/16) номақбул генотипларни, 3 ген ҳолатида – 98% 
(63/64) номақбул генотипларни чиқариб ташлаш мумкин.
Генлар 
пирамидаларини 
яратиш 
(marker 
assisted 
pyramiding)
– селекциянинг усули бўлиб, бунда ДНК-маркерлар 
ёрдамида бир вақтнинг ўзида ўхшаш белгиларни аниқлайдиган бир 
нечта генлар бўйича танлаш ўтказилади (одатда бундай ҳолатларда 
фенотип бўйича танлаш қийин): масалан, айнан бир патогеннинг 
турли хил ирқларига ёки айнан бир аъзони зарарлайдиган турли хил 
патогенларга чидамлиликни аниқлайдиган бир нечта генлар бўйича 
танлаш.