|
«Биз ихтисослаштирилган раҳбарларни тайёр- лашимиз керак».
«Нафап^ага чи^анингизда ўрнингизга ким кели- ши сизга барибирми?»
Агар иккинчи гапни танлаган бўлсангиз, жуда
тўғри!
Биринчи гап - сийқаси чиққан ибора. Бу қармоқ кимнидир ўзига тортиши даргумон, маълумот ўз мазмунини йўқотган.
Брент ўз қармоғини мана қандай қилиб ишга ту- ширди.
«Нафақага чиҳҳанингизда ўрнингизга ким кели- ши сизга барибирми? Менга бари бир эмас, чунки ихтисослаьиган раҳбарларни тайёрлаш келажак- да бизнинг тинч, хотиржам яшашимизни, нафак,а пулини, ишдан кетганиан сўнг ҳам акцияларимиз баҳосини олишимизни таъминлайди».
Арнольд Брентнинг қармоғи унинг мақсади, ау- диторияси ва ёндашуви билан боғлиқ. Бу қармоқ қисқа, таъсирли чиқди ва яхши натижа берди.
Қармоқ ўрнидаги юмор
Қармоқ жиддий, самарали ёки ҳазилга монанд бў- лиши мумкин. Нима бўлганда ҳам у тингловчилар- нинг қизиқишини уйғота олиши керак. Агар қармоқ зерикарли бўлса, у ўзининг асосий мақсадини бажа- ролмайди - эътиборни жалб қилмайди. Баъзан курсда маъруза қилганимда тингловчилар ўзларини жиддий мулоқотни юмор ҳисси ёки ўта самарали қармоқ би- лан бошлашга мажбур қилолмайдилар.
«Ахир биз театрда эмасмиз-ку», - дейишади улар.
«Сизларга ёқадими ёки йўқ, агар мулоқот сама- рали бўлишини хоҳласангиз, ўзингизни саҳнадаман деб тасаввур қилаверинг», - деб жавоб бераман мен.
Қармоқ қанчалик ҳаракатчан бўлса, мулоқот шунчалик самарали кечади. Ўз ўрнида келган ҳа- зил-мутойиба кучли қурол ва зўр қармоқ бўлади. Мен буни ўз тажрибамдан келиб чиқиб айтяпман.
Беверли-Хиллздаги теннис клубида бир куни тушлик қилишимга тўғри келди, у ерда мен актёр Уолтер Маттау айтиб берган латифани эшитдим. Ҳеч ким кулмади, лекин латифа менга жуда ёқди. Мен шу латифани бир оз тўлдирдим ва сайқал бер- дим. Мана ўша латифа:
Иккита одамхўр овк,атланаётган экан. Бири ик- кинчисига дебди:
Менга кайнппи м <•* майди Иккинчиси ->са:
I ДИН1 И 1Д.1
бўлсим!
Ўттиз сониялик маълумот ичи- га кирган ҳазил суҳбатнинг ёдда қолишига хизмат қилади.
Ёқмаса ема, - дебди.
Тингловчиларнинг эътибори- ни жалб қилиш усулларини 5ф- ганишни ўзимнинг вазифам деб билганим учун ҳамма турдаги
раҳбарлар аёллардан тортиб хитойлик бизнесменлардан тар- киб топган гуруҳларда мазкур латифани айтиб си- наб қўрдим.
Қайнонани ҳурмат қилиш хитойликлар з^чун қонун. Улар секин, лекин у қадар ишонарли бўлмаган тарзда кулиб кўйишди. Бир вақтлар қайнона бўлган ёки энди қайнона бўладиган раҳбар аёллар зпқуман қулишмади. Ҳазил-қармоқ яхши таъсир қилишига ишонч қучли бўлмас экан, у ҳолда нега таваккал қилишимиз керак?
Энг яхши юмористик қармоқ бу латифа ёки шах- сий ҳаётдан олинган воқеадир. Сиз латифадан фой- даланганингизда у битта гапдан иборат бўлиб қол- масин. Мана сизга бир мисол.
Мен Беверли-Хиллз меҳмонхонасининг катта ва чиройли, ҳашамдор хонасида машғулот ўтказдим, машғулотда олтита йирик тадбиркор ҳам қатнашиш- ди. Уларнинг ҳар бирига қармоқ тайёрлашни вазифа қилиббердим.Диққатнитортадиганоддийаризаёзиш- ларини сзфадим. Шзгнда бир аёл тўсатдан:
Вой, сичқон югуриб ўтди, - деб қичқириб юборди.
Бу мен эшитган қармоқларнинг энг зўри бўлди,
дедим мен.
Агар ҳазил гап, латифа, ҳаётдан олинган кулгили воқеалар сиз ва тингловчининг мақсади ҳамда сиз айтмоқчи бўлган фикр билан бевосита боғлиқ бўлса, улар ўзига хос ажойиб қармоқдир.
Кузатидадиган к;армоқ
Баъзан кўринадиган қармоқ энг яхши қармоқ бўлади. Каттагина америка фирмаларидан бирида санъат бўйича ўтказилган мулоқотда беш бошқа- рувчи катта эшелонга «Миллий озчилик ва аёллар» мавзусида такдимот ўтказишди.
Хона ўртасига иккита стул турибди, ҳар бири- нинг тагига бир жуфтдан аёллар пойабзали кўйил- ган. Савол шундай:
«Бу туфлининг одамлари қани?»
Бу ғаройиб тарзда тузилган ибора бўлиб, махсус ре- жалаштирилган қармоқ эди. Қармоқ мўъжиза содир этди: бутун фирма ҳалигача шу ҳақида гапиради.
Калифорния университети профессори тарихда оғизга тушган энг яхши қармоқни намойиш этган эди. У маъруза бошлашдан аввал табиий равишда шундай йиқилдики, ўрнидан туриб кулди ва: «Хўш, сизларнинг диққатингизни ўзимга қаратдимми?» деб сўраган эди.
Лекин тингловчиларнинг эътиборини ўзингизга жалб қила олмасангиз, буни жуда чуқурлаштириб юбориш керак эмас. 30 сониялик маълумот сизга ҳеч қандай ёрдам бермайди.
Ҳамма нарса қармоқ бўлиши мумкнн
Сиз битта гап ёки савол қармоқ вазифасини ўта- ши мумкинлигини билдингиз. Латифа ёки ҳаётий бирон қизиқ воқеа қармоқ сифатида ишлатилганда бир нечта гапдан иборат бўлиши мумкин. Аммо 30 сониялик маълумотнинг ўзи ҳам, агар у мақсадга эриштирса, қармоқ бўла олади.
Ҳаётий бир мисол - Сан-Диего ҳайвонот боғига кираверишда «Қирилиб битиш абадийдир» деган шиор осиб қўйилган. Учта сўздан иборат гапда мақ- сад (бу яширин тури), ёндашув ва маълумот жам- ланган.
Узига ўзи қармок, бўла олади- ган яна бир мисолни келтирай:
Латифалар, ҳаётий қизиқ воқеалар ажо- йиб қармоқ бўлади. Сизнинг маълумотин- гиз - бошидан охиригача - қармоқ бўлиши мумкин. Ўз қармоғингизни ёзиб боринг!
«Тўшакда нима қилиш мум- кин эмас. Сиз китоб ўқишингиз, дам олишингиз, цўнгироқ к^или- шингиз, телевизор кўришингиз, мусик^а тинглашингиз, машк; бажаришингиз, ҳатто хуррак отишингиз мумкин.
Лекин тўшакда ҳеч ҳачон чекмайсиз. Агар ҳўлингиздаги тамаки билан ухлаб ҳолсангиз, сизнинг ҳамма орзуларингиз ёниб кулга айланади.
Тамаки иьилаб чиқариш ком- панияси Р. Дж. Рейнолдс».
Тўртинчи қисмга хулоса
Қармок, - диққатни жалб қилиш учун махсус фой- даланиладиган таъкид ёки нарса-буюм. Тингловчи ёки ўкувчининг эътиборини жалб қилиш учун ўзин- гизнинг 30 сониялик қармоғингиз устида ишлашни бошланг.
Сизнинг қармоғингиз мақсадингиз ва ёндашу- вингиз билан боғлиқ бўлиши шарт. Қармоқ савол ёки таъкид, у бирмунча театрлаштирилган ёки қул- гили бўлиши ҳам мумкин. Агар қармоқ саволдан иборат бўлса, унга жавоб берилиши шарт.
БЕШИНЧИ ҚИСМ
♦
СЮЖБТ
Сюжет қақида
Яхши ва тажрибали адвокат судда ҳамда мас- лаҳатчилар олдида оқловчилик вазифасини ба- жаришга тайёрланиш учун биринчи навбатда ўз нутқини тайёрлаши керак. У судьялар ва маслаҳат- чиларнинг диқҳат-эътиборини жалб қилиш зарур- лигини жуда яхши билади. У, шунингдек, ҳукм чиқарилишида мижози номидан арз билдириши лозим. Бу жараён оралиғида рўй берадиган воқеа- ларнинг ҳаммаси адвокат чиқишининг сюжетини ташкил қилади.
Сизнинг 30 сониялик маълумотингиз қурили- ши сиз айтмоқчи бўлган фикрни тушунтириши ва изоҳлаши керак. Шу мақсадда сизнинг сденарийин- гиз ўз ичига машҳур формулани - нима, ким, қаер- да, қачон, нега ва қандай - бутунича ёки қисман олиши керак.
Сюжет қандай ишланади
Do'stlaringiz bilan baham: |
