Руководство по семинарная работе по малакологии

Ishning bajarilishi uchun qo’yilgai vazifalar. 1. Kollektsiya materiallaridan foydalanib, chig’anoq tuzilishini o’rganib, ularning o’lchamlarini oling va farqlarni aniqlab, rasmini chizing. 2. Binokulyardan foydalanib, chig’anoq skulpturasini o’rganib, tuzilishini taqqoslang. Biotoplar bo’yicha chig’anoq o’zgaruvchanligini o’rganib, ularning sabablarini ko’rsating.
Ishning bajarilishi yuzasidan umumiy ma’lumot. Bu ypyg’ vakillarining o’pka bilan nafas olishga o’tishi - ularning turli-tuman biotoplarda yashashga moslashishiga olib keldi Bu moslashish esa chig’anoqlarning tuzilishida o’z ifodasini topgan. Umuman, poyachako’zlilarning chig’anoq shakli nihoyatda turli tuman bo’ladi. Misol uchun Markaziy Osiyo faunasida «xelikoid buliminoid va pupilloid» tipdagi chig’anoqlar mavjud bo’lib, ular o’z navbatida bir qancha tuzilishga bo’linadi.
Biz o’rganayotgan avlodlardan Cochlicopa ning chig’anog’i buliminoid tipga mansub bo’lsa, Sphyradium, Pupilla esa pupilloid tipga xosdir.
Buliminoid tipdagi chig’anoqlar Einidae oilasi vakillariga xos bo’lib, ular tuxumsimon, baland konussimon tuzilishga zga, Chig’anoq balandligi 5,5-30 mm gacha bo’ladi. Pupilloid tipdagi chig’anoqlar: Orculidae, Pupillidae, Vertinidae oilalari vakillari uchun xos bo’lib, ularning balandligi 0,7-5,3 mm gacha bo’ladi.
Bu avlod vakillarining chig’anoq lari nihoyatda kichik bo’lgani uchun, ular tuzilishini o’rganishda binokulyardan foydalaniladi. Buning uchun chig’anoq yumshoq pintsetda olib, predmet oynachasi tepa qismi yuqoriga, og’zi esa kuzatuvchiga qarab qo’yiladi va o’lchamlari olinadi Chig’anoqni o’rganishda, uning chokining chuqurligiga, chig’anoq og’zidagi tishsimon o’simtalarning qay darajada rivojlanganligiga alohida e’tibor qaratish kerak.
Cochlicopa avlodiga hozirgi kunda 27 tur mansub. Bu avlod chig’anoqlarining yaltiroqligi va devorlarining o’ta yupqa bo’lishi asosiy xarakterli belgilari hisoblanadi. O’zbekiston va unga yondosh hududlarda Cochlicopa avlodining 8 turi tarqalgan.
Cochlicopa nitens ning chig’anog’i (1-rasm,A) tuxumsimon yoki konussimon tuzilishga zga bo’lib, gajagi to’mtoq. Chig’anog’i shaffof, rangi o’zgaruvchan: to’q shoxrang yoki to’q jigarrang. Chig’anoq o’rami 5-5.5 ta bo’lib, uncha bo’rtib chiqmagan. Oxirgi o’rami past tomonga qarab bir oz siqilgan.
Chig’anoq og’zi tuxumsimon tuzilishga zga, uning yuqorn qismi o’tkir burchak hosil qilgan bo’lib, chetlari qayirilmagan. Chig’anoq og’zida ingichka va shaffof qabariq mavjud.
Chig’anoq o’lchamlari: balandligi 3.5-5,0, ko’ndalangi 18-2.0 mm.
Ushbu tur Evropa. Kavkaz. O’rta Osiyoda tarqalgan bo’lib, o’ta nam biotoplarda: turli xil o’simlik barglari qoldiqlari ostida va o’tli o’simliklar ostida hayot kechiradi.