Rukn haqida ma’lumot. Asl va tarmoq ruknlar Reja: rukn haqida umumiy ma’lumot Asl ruknlar va tarmoq ruknlar

1)FauvlunV--

2)Foilun -V–

3)Mafoiylun V---

4)Foilotun-V--

5)Muslafliun--V–

6)Mafuvlotu----

7)Mutofoilun V V–V–

8)Mafoilotun V–V V–

Ruknlarni o’lchashda biz sabab, vatat,fosiladan keng foydalanamiz.

AtoulloXusayniy esa o’zining “Badoiy us sanoiy” asaridaquyidagi

fikrlarni aytib o’tgan:“Halil ibn Ahmad ul sakkiz vaznni afoil va tafoiy deb

atabdurlar, ani “ajzo” ham derlar va ba’zilar arkon derlar, Muxaqqiqlar

afoilshakllar sekizdur lekin e’tiborda o’ndur derlar.Mustafilun bir

aytilishga ko’ra ikki sababi xafif, so’ng vatadi majmuadin yozurlar.

Aningindek Foilotun ham bir aytilg’ang’a ko’ra ikki sababi xafif va alar

orasida bir vatadi majmuadin iboratdir va ikkinchisig’a ko’ra vatadi mafruq

va aning so’ngidin ikki sababi xafifdin iboratdir.Lekin buni ham ba’zilar

foilotun deb yozurlar.Bularning birinchisini muttasi, ikkinchisini munqati

derlar.O’zga asllardan biri foilun mutodorik baxrini e’tiborg’a olg’an

keying olimlar nazarida mavjuddir.

Ul sakkiz afoildin 5tasinfors ashor vaznlarida qadimg’ilar e’tiborig’a

olipturlar:fauvlun, mafoiylun, mustafilun, foilotun, mafuvloti.Demak,

ularning fikrig’a ko’ra afoil yettitadir”

Bir sababi xafiv bilan vatadi majmua birikmasidan “Faulun” va “Foilun”

ruknlari hosil bo’ladi.

Agar vatadi majmuadan so’ng sababi xafiv kelsa, “Faulun ” rukni,

aksincha, sababdan so’ng vatad kelsa “Foilon” rukni hosil bo’ladi.Ularning

chizmasi quyidagicha hosil bo’ladi”