Rta maxsus ta’lim vazirligi

Mavzu: Foydalanuvchilarga kutubxona xizmatini tashkil qilish va aholi o‘rtasida AKM, ARM va kutubxonani targo‘ib etish

Reja:

1. 
   Foydalanuvchi kitobxonarga kutubxona xizmatini tashkil qilish
   
2. 
   Aholi o‘rtasida AKM, ARM va kutubxonani targo‘ib etish
   

O‘zbekistonda borgan sari iqtisodiy islohotlar chuqurlashtirilib, bozor munosabatlari asosida yangi mustaqil milliy iqtisodiytni barpo etish jaraynlari tezlashmoqda. AKM, ARM va kutubxonalar targo‘ibotni bosqichma-bosqich kuchaytirib olib borishlari kerak. Har qanday targo‘ibot kitobsiz hal bo‘lmaydi. Jahon iqtisodiy adabiytida haqli ravishda taraqqiytning ,,O‘zbekiston modeli", ,,O‘zbekiston yo‘li", ,,O‘zbek fenomeni" degan tushunchalarni kitob orqali tushuntirib etkazish kerak. AKM, ARM va kutubxona yillik rejasida kunimizning muammosi bo‘lgan masalalar haqidagi adabiytlar va axborot bilan o‘z vaqtida talabalar, mutaxassislar, kitobga qiziquvchilarni tao‘minlash tadbirlari ko‘rsatiladi.

AKM, ARM va kutubxona ishining yakunlarini tahlil qilib chiqish natijalari Prezident farmonlari, Oliy majlis qonunlari, Vazirlar mahkamasi qarorlari, farmoyishlari, o‘z tumani xo‘jaligi istiqbollarini o‘rganish natijasida kutubxorianing yangi yildagi ish vazifalari va mazmuni aniqlanadi hamda uning ish darajasini ko‘tarish bo‘yicha tadbirlar belgilanadi.
o‘qishga butun aholini jalb etish; kitobxonlarning o‘qishiga rahbarlik qilishni yaxshilash; ular bilan yakka va ommaviy ishlar o‘tkazish orqali uzluksiz bogo‘lanish, kitobxonning mukammal uzluksiz o‘qish darajasiga erishish ishlari rejada aks ettirilgan bo‘lishi kerak.
Birinchi navbatda, o‘zi xizmat ko‘rsatadigan barcha aholi punktlari va ishlab chiqarish uchastkalariga kitob bilan xizmat ko‘rsatishni tashkil etish, kitob berish filiallari, punktlari, ko‘chma AKM, ARM va kutubxonalar ochish, kitob topish ishini rivojlantirish, guruh bo‘lib kitob o‘qish punktlarini tashkil etish, dehqon fermer, chorvador fermer xo‘jaliklari, kichik korxonalar, shirkatlar, qo‘shma korxona, kompaniyalarda kitob bilan ishlash, xonadonlarni aylanib chiqish va boshqalar belgilanadi. Yillik ish rejaning muhim bo‘limi ... yil uchun asosiy ish ko‘rsatkichlaridir. Ko‘rsatkichlarni hisoblashning asosiy talabi ularaing asoslanganligi, har bir ko‘rsatkichning realligi va o‘zaro bogliqligidir. qishloq va tuman AKM, ARM va kutubxonalari rejasi quyidagi yillik ko‘rsatkichlar: kitob jamgo‘armasini to‘ldirish, ommaviy tadbirlar miqdori, kitob, qatnovchilar, kitob berish soni o‘rtacha o‘qilish va AKM, ARM va kutubxonaga qatnashni o‘z ichiga oladi.
Bu bo‘limni rejalashtirishda awalgi yilgi ish ko‘rsatkichlari qanday bajarilganligi, agar bajarilmay qolsa, ularning sabablarini tahlil qilishga eo‘tibor beradi. Bunda AKM, ARM va kutubxonalar xodimlari uchun belgilangan mehnat meo‘yrlari (normalari), shuningdek, aholiga AKM, ARM va kutubxona xizmati ko‘rsatishni yanada kengaytirish va yaxshilash vazifalari eo‘tiborga olindi. AKM, ARM va kutubxonaning asosiy ko‘rsatkichi ko‘p jihatdan boshqa ko‘rsatkichlarni ham belgilaydigan kitobxonlar sonidir.
Kitobxonlar soni barcha aholi punktiarini kitob bilan tao‘minlash vazifalaridan: kitob o‘qishga shirkat xo‘jaligi, dehqon fermer xo‘jaligi kichik korxonalar va muassasalarda ishlovchi barcha kishilarni va oilalarni jalb etishdan kelib chiqib hisobga olinadi.
Kitobxonlar soni ko‘rsatkichi asoslangan va real haytni aniq bo‘lishiuchunAKM, ARM va kutubxonaning mavjud sharoiti va imkoniyatlarini, o‘tgan yillar ish tajribasini hisobga olish lozim.
YAngi yil uchun kitobxonlar soni aholiga, qishloq, tuman bolalar AKM, ARM va kutubxonalari xodimlari uchim belgilangan kitobxonlar meo‘yri bo‘yicha, AKM, ARM va kutubxona xizmati ko‘rsatishni kengaytirish vazifalarini, AKM, ARM va kutubxonalar kitob jamgo‘armasini ko‘paytirish, AKM, ARM va kutubxona faollarining sonini hisobga olgan holda belgilanadi.
Kitobxonlar qatnovining soni hamda o‘itacha kitob o‘qilishi ham rejalashtiriladi. AKM, ARM va kutubxonaga o‘rtacha qatnash va kitob o‘qilishi o‘tgan yillardagi malumotlar asosida hisoblanadi. Biroq, bunda tuman, viloyatning ilgo‘or AKM, ARM va kutubxonalari ko‘rsatkichlari, shuningdeko‘ AKM, ARM va kutubxonaning aholiga xizmat ko‘rsatishni yaxshilash bo‘yicha belgilangan tadbirlar eo‘tiborga oiinadi. Bu ko‘rsatkichlar umuman AKM, ARM va kutubxona va shuningdek, uning bo‘limlari bo‘yicha hisoblab chiqiladi. Aytaylik, tuman AKM, ARM va kutubxonasi... yilda 4400 kitobxonga egabo‘lishi, o‘rtacha AKM, ARM va kutubxonaga qatnov - 12 hamda o‘rtacha kitob o‘qilishi -20, abonement -24, ko‘chma AKM, ARM va kutubxonalar -- 15 hamda o‘quv zalida -- 20 ni rejalashtirgan. Bu ko‘rsatkichlar boshqa asosiy ko‘rsatkichlarni ham aniqlash imkoniyatini beradi. Masalan, abonement bo‘yicha kitob berish soni -- 88 ming (4400 x 20), qatnovchilar soni - 52,8 ming (4400x12) ni tashkil etadi. Ish ko‘rsatkichlari jadval ko‘rsatkichda quyidagicha rasmiylashtiriladi.

T.r.	Ko‘rsatkichlar	200...yilda amalga oshirilgan edi	200...yilda hammasi bo‘lib	200. ..yil uchun rejalshtiriladi, jumladan,
				abonement	o`quv zali	ko`chma kutubxo- nalar
1.	Kitobxonlar soni	925	940	340	300	300
2,	o‘rtacha kitob o‘qilishi	1100	11400	1100	300
3.	Kitob berish miqdori
4.	Kitobxonlarning o‘rtacha qatnovi
5.	qatnov soni	10100	10200

Kitobxonlar, AKM, ARM va kutubxonaga qatnov va kitob berish soni choraklar bo‘yicha taqsimlanib, u ham jadval ko‘rinishida rasmiylashtiriladi.

T.- r.	Ko‘rsatkichlar	200... yil uchun jami (%)	Jumladan choraklar bo‘yicha
			I	II	III	IY	...yil uchun jami
1.	Kitobxonlar soni, o‘qilish	22,2					22,4
2.	qatnov soni	12.100	70	20	5-10	0-5	12,4
3.	Jamgo‘armaning aylanishi	1,2					1,3
4.	Kitob bilan tao‘minlanish	100 8,2 100	30 30	25 25	10-15 10-15	30-35 30-35	8,4

Bu jadvalda ikki xil usulda ko‘rsatilgan (birisi qalam bilan, birisi siyhda) mao‘lumotdan har bir AKM, ARM va kutubxona o‘ziga zarur ko‘rsatkichni olishi mumkin. Mutaxassis xodimlar kelgusi yil uchun ish ko‘rsatkichlarini belgilashda albatta bajarisbga qurbi etadigan vazifalarni belgilashlari kerak. Ommaviy tadbirlar soni (ovoz chiqarib o‘qish, kitob ko‘rgazmalari, bibliografik obzorlar, kitobxonlar konferensiyalari va boshqalar yangi yil uchun fan sohalari bo‘yicha rejalashtiriladi. Bunda kutubxonning shtatli xodimlari haqida faollar sonini, javobgarlar, kitob berish punktlari, ko‘chma AKM, ARM va kutubxonalar miqdorini, shuningdek, AKM, ARM va kutubxonalar uchun taxminiy meo‘yrlarda ko‘rsatilgan turli tadbirlarga tayyrlanishi va o‘tkazish uchun zarur bo‘lgan taxminiy vaqtini eo‘tiborga olish kerak bo‘ladi.