Rta maxsus ta’lim vazirligi

13 Mavzu: Bolalar o‘qishiga raxbarlik qilishning asosiy yo‘nalishlari
Reja:

1. 
   Bolalar kutubxonasining vazifasi.
   
2. 
   Bolalalrning o‘qishiga raxbarlik qilishning hususiyatlari
   

Bolalar AKM, ARM va AKM, ARM va kutubxonasining ommaviy ishida o‘qishga rahbarlik qilishning alohida va ommaviy ish uslublari hamda ularning shakllaridan foydalanish muhim ahamiyatga ega. Bu uslub asosida bolaning kitobxon sifatida o‘qishi, uning qiziqishlari, havaslari, qobiliyatlari ytadi. Kitobxon bilan bevosita muloqot mutaxassis xodimga bola o‘qishiga har bir mavjud vaziyatda tao‘sir ko‘rsatishning maqsadga muvofiqroq shaklini qo‘llashga yrdam beradi.Mutaxassis xodim bolalar bilan ishlaganda pedagogik talablarni hisobga olishi, turli yshdagi ysh kitobxonlarning psixologik xususiyatlarini, ularning qiziqishi, mayllarini tushuntirishi, bolalarga mo‘ljallangan adabiytni yaxshi bilishi kerak.Bilimni bolalarning bilim darajalari, bolalarga xos hayt tajribalarini nazarda tutib, qiziqarli va tushunarli usulda berish kerak. Bolatar kitobida ularning idroki, tafakkuri, dunysi, shuningdek, turli yshdagi bolalarning tushunchalar doirasi hisobga olinadi. Bu bolalarning o‘qishiga rahbarlik qilishga qo‘l keladi. Bolalarning kitobxonlik qiziqishlari endi shakllana boshlaydi va to‘xtovsiz rivojlanadi, kengayadi, borgan sari chuqurlashib boradi. Mana shu davrda mustaqil o‘qish kitobxonlik ehtiyjini, didini faol uygo‘otish va shakllantirish, yao‘ni bolalarda kitobga qiziqishni tarbiyalash ayniqsa muhimdir. Bolalar o‘zlarining psixologik xususiyatlariga ko‘ra o‘qiganlarini faol idrok etadilar va uzoq vaqt ydlarida saqlab qoladilar. Bu ularning o‘sishiga kuchli tao‘sir etadi. Bolalarning o‘qishi bolalar haytida katta o‘rin tutadi. Yshlikda o‘qilgan kitob bola xotirasida deyarli butun umr saqlanadi va bolalarning kelajak hayti uchun, mustaqil haytga qadam tashlashi uchun yo‘l ko‘rsatuvchidir. Bolalar har narsani bilishga qiziqadi, ular haytga endi kirib kelyaptilar va duny ularning ko‘z o‘ngida yanada kengroq, yanada boyroq hamda har taraflama go‘zalroq namoyn bo‘la boshlaydi. Ular yangi sirli narsalarni bilishga oshiqadilar, haytni kuzatish jaraynida bolalarda shaxsiy fikrlar, maxsus ehtiyjlar va qiziqishlar tugo‘iladi. Bolalar doimo ham o‘zida paydo bo‘lgan savollarga javob topa olmaydilar yki bao‘zan esa o‘ziga nima etishmasligini butunlay bilmaydlari. SHu sababli qo‘shimcha kitob o‘qish bola uchun katta ahamiyatga ega bo‘ladi. Bolalar kitobdan turli-tuman bilimlarni bilib olishlari mumkin. Kitobxon bolalar, ayniqsa, kichik yshdagilari uchun o‘qilgan narsalarni bevosita idrok etish, kitobda yozilgan barcha narsaga qa’tiy haqiqat, real voqea deb ishonch bilan yondashish xarakterlidir. Bolalarda o‘zlariga yqib qolgan adabiy asarlarning qahramonlariga taqlid qilish, ularga ergashish hissi kuchli rivojlangan.

Bolalarda qahramonlik, oliyjanoblik, go‘zallikni idrok etish kuchli. Shuning uchun ularda qahramonlik, romantik xarakterdagi, haqqoniyat uchun kurashadigan jasur, mard kishilar, oliyjanob ishlarni qiluvchi, mustaqil fikr yurituvchi, go‘zallikni his qiluvchi, qalbi va ishi bilan go‘zal kishilar haqida gap boruvchi kitoblarga qiziqish katta. Ular buyuk allomalar haqida, tariximiz, qadriyatlarimiz haqida milliy ruhda yzilgan kitoblarga, buyuk kishilar hayti va ijodiga qiziqadilar. SHu bilan birga ular to‘go‘ridan-to‘go‘ri nasihatgo‘ylik, quruq safsatani, zerikarli pand-nasihatni yqtirmaydilar, qabul qilmaydilar, ularni qiziqtirish, jalb qilish, ishontirish kerak. Kitoblarni tavsiya qilishda ham ana shunday yo‘l tutish kerak.
Bevosita idrok qilish bolalarga xos xususiyat, ular ancha tao‘sirchan, hissiytli bo‘ladilar va asarda qatnashuvchi shaxslar bilan birga ularning shodligi va go‘am-go‘ussasiga, yutuq va muvaffaqiyatsizligiga sherik bo‘ladilar, ular bilan birga hayajonlanadilar, bao‘zilardan xursand bo‘lsalar, bao‘zilardan nafratlanadilar.
Bolalarda o‘zlariga yoqib qolgan adabiy asarlarnin qaxramonlariga tahlid qilish, ularga ergashish hissiyoti kuchli rivojlangan. Ezuvchi Arkadiy Gaydar pio­ner Timur obrazini yaratdi. Bolalariga yoqib qolgan bu adabiy qaxramon ajoyib hara- kati — timurchilar komandalari xarakterining yaratilishiga sabab bo‘ldi. A. Bolalarda qaxramonlik, olijanoblik, guzallnknn idrok etish kuchli. Shuning uchun ularda qahramonlik, ro­mantik xarakterdagi xaadoniyat uchun kurashadigan jasur, mard kishilar, olijanob ishlarni qiluvchi, fikr yurituvchi, xis qiluvchi, qalbi va ishi bilan go‘zal kishi­lar xasida rang boruvchi kitoblarga qiziq;ish katta.