Rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti

4. Ca²⁺ ionini topish. Senrifugatga 4-5 tomchi (NH₄)₂S₂O₄ eritmasidan qo'shib qizdirilganda, oq CaC₂O₄ cho'kmaning hosil bo'lishi Ca²⁺ionining borligidan darak beradi. Agar bunda oq cho'kma tushmasa, demak, eritmada Ca²⁺ioni yo'q ekan, deyish mumkin.
Birinchi va ikkinchi guruhlar kationlari aralashmasi analizining sxemasi 7-jadvalda keltirilgan.

7-jadval

Amal	Reagent	Ionlar
NH4^+ ni topish	NaOH, t° KOH, t°	NH3- Ammiak hidi	Mg(OH)2, qisman Ba(OH)2, Sr(OH)2, Ca(OH)2	Eritma tashlab yuboriladi
II guruh kationlarini ajratish	(NH4)2CO3+ NH3+NH4C1	1-cho'kma BaCO3, SrCO3, CaCO3	1 -eritma K^+, Na^+, Li^+, Mg^2+
Karbonatlarni eritish	CH3COOH	Ba^2+, Sr^2+, Ca^2+ BaCrO4
Ba^2+ ni topish	K2Cr2O7+ +CH3COOH	Sariq cho'kma	Sr^2+, Ca^2+
SrCO3, CaCO3 ni cho'ktirish	Na2CO3 yoki K2CO3	SrCO3, CaCO3 Oq cho'kma
SrCO3, CaCO3 ni eritish	CH3COOH	Sr^2+, Ca^2+,
Sr^2+ ni topish	(NH4)2SO4, kons. eritma	SrSO4 Oq cho'kma	Ca^2+
Ca^2+ni topish	(NH4)2C2O4 yoki K4[Fe(CN)6]		CaC2O4 yoki CaK2[Fe(CN)6] Oq cho'kmalar

Nazorat savollari:

1. VI va II guruh kationlari aralashmasi analizida qaysi kation taxminiy sinashlar yordamida aniqlanadi?

2. VI va II guruh kationlarini aralashmasi analiz qilish usullari qanday?
3. Ca²⁺ kaioni qanday aniqlanadi?
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.Alekseev V.N. Yarim mikrometod bilan qilinadigan ximiyaviy sifat
analizi kursi. T.: «O’qituvchi», 1972 y.
2.Золотов Ю.А., Дорохова Е.Н., Фадеева В.И. и др. Основы аналитической
химии: Учебное пособие. М.: Высшая школа, В 2 кн. 1999.
3.O. Fayzullayev. Analitik kimyo “Yangi asr avlodi” -T.:2006y

LABORATORIYA ISHI №11
IIIVA VI GURUH KATIONLARI ARALASHMASI ANALIZI TARTIBI
Ajratilgan vaqt - 2 soat
Ishdan maqsad: III va VI guruh kationlari aralashmasi analizi tartibini o`rganishdan iborat.
Kerakli jihoz va reaktivlar:probirka, kolba, suv hammomi, shtativ, gaz gorelkasi,sentrafuga, asbest, distilangan suv, probirkalar, NaOH, NH<sub>4</sub>OH, Na<sub>2</sub>HPO<sub>4</sub>, NH<sub>4</sub>Cl, Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>, nessler reaktivi, HCl, H<sub>2</sub>O<sub>2</sub>, Na<sub>3</sub>[Co(NO<sub>2</sub>)<sub>6</sub>, KH<sub>2</sub>SbO<sub>4</sub>, NH<sub>4</sub>F, III va VI guruh kationlarining eruvchan tuzlari.
Identiv o`quv maqsadi:
1.Talaba VI va III guruh kationlaridan ajratishni tushunib bajaradi.
2.III, va VI guruh kationlari aralashmasini laboratoriya sharoitida
mustaqil tahlil qila oladi.
Laboratoriya ishini bajarish tartibi: III guruh kationlariga Al³⁺. Cr³⁺Zn²⁺,Sn^:2+,Sn⁴⁺,As³⁺,As⁵⁺kabi kationlar kiradi, guruh reagenti o`yuvchi ishqorlar bo`lib, ortiqcha ishqor ta’sirida eriydi.
VI guruh kationlariga Na⁺, K⁺, NH₄⁺ , Li⁺ kabi kationlar kiradi; umumiy guruh reagenti yo`q.
11.1. III analitik guruh kationlarini VI analilik guruh kationlaridanajratishuchunEritmaning bir qismiga sekin tomchilatib, 2 N KOH, ikkinchi qismiga esa NaOH eritmasi qo'shiladi. Ishqorlar eritmalarini qo'shish davomida to'la cho'kishi tekshirib turiladi. Orliqcha miqdor ishqorlar eritmalarini qo'shish gidroksidlaming erib ketishiga olib kelishini unutmang. Har ikkala holda ham III guruhkationlarining gidroksidlari hosil bo'ladi(1-cho'kma). Eritmalarda esa VI guruhkationlari (1-eritma va 1a- eritma) qoladi.
11.2. III analitik guruh kationlari analizi ko'rsatilgan tartibda amalga oshiriladi.
Uchinchi analilik guruh kationlarining aralashmasini sistematik analiz qilish quyidagicha bajarilishi mumkin:
1. Uchinchi guruh kationlarining gidroksidlarini cho'ktirish va ularni mo'l ishqorda eritish. Chinni kosachadagi tarkibida uchinchi guruh kationlari bo`lgan aralashmaning 10-15 tomchisiga 3-5 tomchi vodorod pcroksid qo'shib, aralashmani qizdirib va aralashtirib turgan holda hosil bo'layotgan gidroksidlar cho'kmasi to'liq erib ketguniga qadar 6 N NaOH eritmasi qo'shiladi. Vodorod peroksidning ortiqchasi aralashmani qizdirishni davom cttirib yo'qotiladi.
Reaksiyalar natijasida xrorn (III),qalay(II) va mishyak(III) ionlari vodorod peroksid ta'siridan oksidlanadi va uchinchi guruh kationlariningbarchasi amfoterligitufayli anionlar ko'rinishida(A1O^-₂, CrO₄^2-, ZnO₂^2-, SnO₃^2- va AsO₄^3--) eritmaga (2-eritma) o'tadi.